ارکان قیاس

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ ارکان قیاس

◄ اصل ( قیاس )

◄ حکم اصل

◄ علت ( قیاس )

◄ فرع ( اصول فقه )

توضیح مفهومی

ارکان قیاس : عناصر مقوّم قیاس فقهی _ تمثیل منطقی _

ارکان قیاس، عناصری است که قوام قیاس به آنها بستگی دارد و با فقدان یکی از آنها قیاس مختل می‌گردد. این عناصر عبارت است از:

1. اصل یا مقیس علیه: مورد یا واقعه‌ای است که حکم شرعی آن از راه نص یا اجماع بیان شده است؛

2. فرع یا مقیس: مورد یا واقعه‌ای است که حکم آن از راه نص یا اجماع بیان نشده و مجتهد در پی کشف حکم آن است؛

3. علت یا جامع: سبب حکم شرعی در ' اصل ' است و شارع بر اساس آن برای اصل، حکم صادر کرده است و همان چیزی است که مجتهد آن را جهت مشترک میان اصل و فرع می‌داند و به سبب همین اشتراک، حکم را از اصل به فرع سرایت می‌دهد؛

4. حکم اصل: حکمی شرعی است که از راه نص یا اجماع برای اصل یا مقیسٌ علیه ثابت شده است و مجتهد قصد دارد از طریق قیاس، آن را به فرع سرایت دهد.

برای مثال، اگر نصی به حرمت خمر (شراب انگور) به خاطر مسکر بودن آن دلالت نماید و مجتهد بخواهد از طریق قیاس، حکم فقاع (آب جو) یا نبیذ (شراب حبوبات و میوه جات) را مشخص نماید، اصل عبارت است از خمر، فرع عبارت است از فقّاع یا نبیذ، علت عبارت است از اِسکار و حکم اصل عبارت است از حرمت.

منابع

1. اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (605-606)
2. الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 58
3. الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 382
4. اصول الفقه : صفحه 338
5. المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 248
6. انوار الاصول جلد 2 : صفحه 519
7. الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 98
8. اصول الفقه : صفحه (212-213)
9. المعجم الاصولی : صفحه 824
10. الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 173
11. اصول الفقه جلد 4 : صفحه 56
12. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «ارکان قیاس» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

عناصر قیاس

اخص

اصل ( قیاس )، حکم اصل، علت ( قیاس )، فرع ( اصول فقه )

وابسته

قیاس ( اصول )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه ارکان قیاس به زیرصفحه ارکان قیاس/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 174، 192
• اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (605-606)
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 170
• اصول الفقه جلد 4 : صفحه 56
• اصول الفقه : صفحه (212-213)
• اصول الفقه : صفحه 338
• الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 98
• الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 171، 173
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 307
• الفصول الغرویة فی الاصول الفقهیة : صفحه 382
• اللمع فی اصول الفقه : صفحه 293
• المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 13
• المستصفی من علم الاصول (به ضمیمه فواتح الرحموت بشرح مسلم الثبوت) جلد 2 : صفحه 248
• المعجم الاصولی : صفحه 824
• الوجیزفی اصول الفقه : صفحه 58
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 519