اصل ( قیاس )
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
اصل ( قیاس ) : شیء دارای حکم شرعیِ معلوم؛ از ارکان قیاس فقهی
اصل یا مقیسٌ علیه (در قیاس فقهی یا همان تمثیل منطقی) از ارکان قیاس بوده و به معنای مورد یا واقعه‌ای است که حکم شرعی آن، از طریق نص و یا اجماع بیان شده است.
در قیاس حرمت شرب نبیذ - شرابی که از حبوبات و میوه جات به دست می‌آید - به حرمت شرب خمر، شرب خمر اصل است، زیرا حکم حرمت آن در نصوص شرعی بیان شده است؛ برخلاف شرب نبیذ که حکم آن در نصوص بیان نشده است.
نکته:
نزد متکلمان، به موضوعی که حکم آن از طریق نص یا اجماع بیان شده باشد، اصل گفته نمی‌شود، بلکه به نصی که بر حکم دلالت می‌کند، اصل گفته می‌شود.
در کتاب ' اصول الفقه الاسلامی ' آمده است:
' الاصل عند الفقها هو محل الحکم الذی ثبت بالنص او الاجماع و عند المتکلمین هو النص الدال علی الحکم لانه الذی بنی علیه الحکم والاصل: هو ما بنی علیه غیره… ' [۱] .
نیز ر.ک:شرایط اصل.
پانوشت
منابع
- المعجم الاصولی : صفحه 824
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 98
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 307
- اصول الفقه : صفحه 338
- تحریرالمعالم : صفحه 179
- اصول الفقه جلد 4 : صفحه 56
- اصول الفقه : صفحه 213
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 170
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «اصل ( قیاس )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه اصل ( قیاس ) به زیرصفحه اصل ( قیاس )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول السرخسی جلد 2 : صفحه 174
- اصول الفقه الاسلامی جلد 1 : صفحه (605-606)
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 168، 170
- اصول الفقه جلد 4 : صفحه 56
- اصول الفقه : صفحه 213
- اصول الفقه : صفحه 338
- الاجتهاد اصوله و احکامه : صفحه 98
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 2 : صفحه 171
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 39، 307
- الذریعة الی اصول الشریعة جلد 2 : صفحه 193
- اللمع فی اصول الفقه : صفحه 293
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 3 : صفحه 155
- المحصول فی علم اصول الفقه جلد 5 : صفحه 16، 19، 123، 328، 331، 359، 466
- المعجم الاصولی : صفحه 824
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 519
- تحریرالمعالم : صفحه 179
- مبادی فقه و اصول : صفحه 230
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 185
- مفاتیح الاصول : صفحه 499