چرک ( مایع زرد رنگ زخم )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
چرک: مایع سفید یا زرد رنگ بر آمده از زخم یا دمل/ جرم تیره رنگ و معمولاً چربِ نشسته بر بدن، لباس و مانند آن.
از آن به مناسبت در بابهای طهارت، صلات، حج، نکاح و اطعمه و اشربه سخن گفتهاند.
چرک برآمده از زخم در صورتی که آلوده به خون نباشد پاک است. 1 خون ناشی از زخم بدن قبل از بهبود زخم در نماز مَعفُوّ است. همچنین چرک آن، حتّی در صورت آلودگی به خون2) ر خون (.
چرک برآمده از بدن بر اثر کیسه کشیدن در حمّام و مانند آن پاک است. 3 البتّه چرک بدن کافر به تبعیّت از بدن او نجس است که با اسلام آوردن وی، بدن و نیز چرک آن پاک میگردد. 4
چرک بدن اگر جزء بدن به شمار رود - مانند چرکهایی که با کیسه کشیدن و مانند آن از پوست جدا میشود - مانع وضو و غسل نیست و ازاله آن واجب نخواهد بود؛ امّا اگر عرفاً جزء بدن به شمار نرود در صورتی که مانع رسیدن آب شود، ازاله آن لازم است. 5
بنابر قول مشهور، ازاله کثافت زیر ناخن میّت با خلال مکروه است. 6 برخی قدما حکم به عدم جواز آن کردهاند. 7
کثافت زیر ناخن دو حالت دارد. اگر محلّ آن از باطن محسوب گردد - مانند موردی که ناخن در حدّ متعارف باشد نه بلندتر - ازاله آن واجب نیست؛ لیکن اگر از ظاهر شمرده شود و کثافت، مانع رسیدن آب به زیر آن باشد، در وجوب ازاله آن مطلقا یا عدم وجوب مطلقا8 و یا وجوب، تنها در صورتی که کثافت بیش از حدّ متعارف باشد، اختلاف است. قول اوّل به مشهور نسبت داده شده است. 9
________________________________________
175
گروهی قائل به قول سوم شدهاند. 10 برخی قائلان به وجوب ازاله تصریح کردهاند با داشتن مشقّت یا عسر و حرج، ازاله واجب نیست. 11
پوشیدن لباس چرکین بویژه هنگام نماز12 و احرام مکروه است؛ لیکن در صورت چرکین شدن لباس احرام، شستن آن در حال احرام کراهت دارد. 13 حمّام کردن و زدودن چرک بدن بویژه قبل از احرام مستحب است14) ر حمّام (.
از نفقه واجب زن بر شوهر، فراهم کردن لوازم نظافت و بر طرف کننده چرک بدن، مانند صابون است. 15 بر زن واجب است از آنچه موجب ناخوشایندی شوهر میشود، مانند خوردن پیاز و سیر و آلودگی لباس و بدن به چرک و کثافات، اجتناب کند؛ چنان که شوهر میتواند همسر خود را به اجتناب از آنها وادار نماید. 16
چرک و کثافتهای بدن و زخم از خبائث به شمار میروند و خوردن آنها حرام است. 17
1. جواهر الکلام 2 84 /6. العروة الوثقی 3 204 - 202 /1. منتهی المطلب 4 209 /3. العروة الوثقی 361. 5 271 /1؛ التنقیح) الطهارة (6 117 - 116 /4. الحدائق الناضرة 7 468 /3. الخلاف 8 695 /1. مصباح المنهاج 285 - 284 /2؛ منهاج المؤمنین 9 68 /1. الحدائق الناضرة 250 /2؛ مستمسک العروة 354 - 353 /2؛ هدایة العباد) گلپایگانی (24 /1؛ وسیلة النجاة/ 10 23. ریاضالمسائل 256 /1؛ جواهرالکلام 291 /2؛ العروة الوثقی 11 359 /1. تذکرة الفقهاء 161 - 160 /1؛ جواهر الکلام 12 291 /2. العروة الوثقی 13 360 /2. جواهر الکلام 15 175. 14 428 - 427 /18. قواعد الاحکام 16 106 /3. الأقطابالفقهیة/ 138؛ جواهرالکلام 17 148 /31. تحریر الوسیلة 162 /2؛ مهذّب الاحکام 153 - 152 /23.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 174
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 174