وضوی جبیره
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
وضوی جبیره: جبیره یا در محلّ غَسل) صورت و دستها (قرار دارد و یا در محلّ مسح) سر و پاها (. اگر جبیره در محلّ غَسل) شستن (باشد در صورتی که شستن محل - به برداشتن جبیره یا فروبردن عضو در آب و یا به تکرار ریختن آب بر آن تا رسیدن به پوست - بدون مشقّت ممکن باشد، غَسل واجب خواهد بود. 2 برخی گفتهاند: با امکان برداشتن جبیره و شستن محل، این عمل واجب است و چنانچه شستن ممکن نباشد، مسح، جایگزین آن میشود و با عدم امکان برداشتن جبیره، اگر رساندن آب از روی جبیره هرچند با فروبردن عضو در آب یا تکرار ریختن آب بر آن ممکن باشد، واجب است. 3
برخی دیگر گفتهاند: اگر با چند بار آب ریختن یا فرو بردن عضو در آب، جریانی که در تحقق عرفی غَسل معتبر است حاصل نگردد، تخییر بین سه امر یادشده) شستن محل به برداشتن جبیره، فروبردن عضو در آب و یا تکرار ریختن آب بر آن (محلّ اشکال است؛ در نتیجه شستن محل با برداشتن جبیره واجب میشود. 4 البته این در صورتی است که در تحقق غَسل، جریان معتبر باشد وگرنه تخییر فوق بدون اشکال خواهد بود. 5
بعضی تصریح کردهاند که در صورت شستن از روی جبیره، رعایت ترتیب بین اجزای عضو از بالا به پایین واجب است و در فرض عدم امکان ترتیب، برداشتن جبیره متعیّن خواهد بود. 6
اگر هیچ یک از سه امر یادشده ممکن نباشد، هرچند منشأ آن نجاست محل و عدم امکان تطهیر آن باشد، مسح بر جبیره کفایت میکند. 7
در این که انتقال به مسح جبیره به صرف عدم امکان شستن محل، صورت میگیرد، هرچند مسح پوست ممکن باشد، یا در صورت امکان، مسح پوست بر مسح جبیره مقدم خواهد بود، اختلاف است. 8 همچنین اختلاف است که در صورت کفایت مسحِ جبیره، مسح متعیّن است و غَسل جبیره در صورت امکان
صحیح نیست یا مکلّف، بین مسحِ جبیره و غَسل آن مخیّر است. برخی احتیاط واجب را در جمع بین هردو دانستهاند. 9
در مسح جبیره در محل غَسل، بنابر مشهور، مسح باید بر تمام جبیره صورت گیرد و نیز رطوبت آب به همه جبیره برسد و صرف کشیدن دستِ تر بر آن کفایت نمیکند. 10 هرچند برخی آن را کافی دانستهاند. 11
اگر جبیره در محلّ مسح باشد در صورت امکان باید برداشته و مسح بر پوست صورت گیرد. در صورت عدم امکان، آیا مسح بر جبیره متعیّن است یا اینکه باید مسح تکرار شود تا آب به پوست برسد، مسئله اختلافی است. بسیاری مسح بر جبیره را متعیّن، و برخی احتیاط واجب را در جمع بین آن دو دانستهاند. 12
اگر مسح بر جبیره به جهت نجاست آن یا مانعی دیگر ممکن نباشد آیا واجب است پارچهای پاک به گونهای بر آن نهاده شود که جزء جبیره محسوب گردد و سپس با رطوبت دست بر آن مسح شود یا شستن طراف جبیره در صورتی که جبیره در موضع غَسل باشد کفایت میکند و یا تیمم واجب است، اختلاف میباشد. گروهی گفتهاند: اگر پارچه پاک به گونهای قرار داده شود که جزء جبیره محسوب گردد، مسح آن کافی است، در غیر این صورت، احتیاط در جمع بین آن و تیمّم است. برخی نیز مطلقا احتیاط را در جمع دانستهاند. 13
هرگاه اندازه جبیره از جراحت بیشتر باشد، مقدار اضافی نیز چنانچه در حدّ متعارف باشد مسح میشود، 14 اما اگر بیش از حدّ متعارف باشد، در صورت امکانِ برداشتن آن، باید برداشته و مقدار زاید شسته شود و در صورت عدم امکان، در اینکه تیمّم متعیّن است یا خیر، اختلاف است. گروهی احتیاط واجب را در مسح و سپس تیمّم دانستهاند. 15
آیا بر جبیرهای که تمامی عضو را دربرگرفته احکام جبیره جاری میشود یا نه؟ برخی بر جریان تصریح کردهاند. گروهی نیز احتیاط واجب را در جمع بین وضو و تیمّم دانستهاند. اگر جبیره بر همه اعضا باشد در جریان احکام جبیره بر آن یا انتقال به تیمّم، اختلاف است.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 47
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «وضوی جبیره» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
- اجاره صاحب جبیره، ازاله مانع وضو، استیعاب مسح وضو، بهبودی، ترتیب وضوی جبیره، ترک جبیره، جبیره، جمع بین وضو و تیمم، حرج در رفع مانع وضو، خشک کردن رطوبت جبیره، زوال عذر صاحب جبیره، شستن جبیره، شک بین وضوی جبیره و تیمم، طهارت اعضای وضو، کشیدن ممسوح بر ماسح در وضوی جبیره، وضو با ناخن مصنوعی، وضوی ارمد
== منابع ==index.php?catid=50