مُبَنج

توضیح مفهومی

مُبَنج : رباینده مال دیگری به سبب خوراندن داری بیهوشی

مبنّج از 'اَلْبَنْجُ' اخذ گردیده شده که در لغت ، نوعی از گیاه است، بعضی نیز گفته‏اند نوعی گیاه بیهوش کننده است (2) . و مقصود از 'مبنّج' در اصطلاح فقه، آن کسی است که به دیگری داروی بیهوش کننده می‏خوراند و آنگاه مال او را بر می‏دارد.

فقها عمدتا حکم مبنج را درآخر بحث محاربه ذکر کرده‏اند با اینکه به صورت طبیعی باید در بحث سرقت مطرح شود چرا که به بحث سرقت بیشتر شباهت دارد تا به بحث محاربه. امّا ممکن است وجه ذکر آن در بحث محاربه، تأثیر این قبیل کارها بر امنیّت عمومی جامعه باشد. در هر صورت مسئله 'مبنج' از دو جهت محل بحث است.

1 - از جهت اجرای حدّ سرقت بر او؛ که به اعتقاد فقها نمی‏توان حدّ سرقت را بر او جاری کرد بلکه فقط باید به اندازه‏ای که حاکم اسلامی صلاح می‏بیند، تعزیر شود؛ دلیل مطلب این است که 'مبنج' نه سارق است و نه محارب، لذا اصل بر عدم اجرای حکم سارق و محارب بر او است . صاحب ریاض (ره) علاوه بر دلیل فوق به 'اجماع' نیز تمسک کرده که از ظاهر مصرح عبارات فقها قابل استفاده است.

2 - از جهت ضمان، یعنی اگر به سبب نوشانیدن داروی بیهوشی، مرتکب جنایت بشود ضامن است، چه جنایت مالی باشد چه غیر مالی؛ دلیل این حکم این است که سبب (مبنّج) از مباشر (داروی بیهوشی) قوی‏تر است لذا طبق عقیده همه فقها، چنین فردی ضامن است.

منابع

1. مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 21
2. مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 291
3. الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 205
4. جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 599
5. کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 505
6. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 433
7. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 170
8. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 101
9. سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 207
10. تبصرة المتعلمین : صفحه 262

اصطلاح‌نامه

یادداشت دامنه

کسی است که بنگ (نوعی ماده مخدر) را به دیگری میخوراند.

اعم

انسان ( فقه )

وابسته

بنگ، قصاص مبنج، محارب ( فقه )

منابع

• الروضة البهیة فی شرح اللمعة الدمشقیة جلد 9 : صفحه 205
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 545
• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 41 : صفحه 599
• تبصرة المتعلمین : صفحه 262
• تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه 537
• جامع المدارک فی شرح المختصرالنافع جلد 7 : صفحه 173، 291
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 599
• ریاض المسائل جلد 10 : صفحه 219
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 23 : صفحه 101، 170، 433
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40 : صفحه 207
• سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 40-1 : صفحه 207
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 216
• فقه الحدود و التعزیرات : صفحه 824
• کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 3 : صفحه 505
• مجله فقه اهل بیت جلد 15 : صفحه 105، 106، 117، 122
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 291
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 20، 21