مقدمات انسداد

توضیح مفهومی

مقدمات انسداد : مبادی و پیش فرض‌های نظریه انسداد باب علم و علمی به احکام شرعی

تمام بودن دلیل انسداد، بر تحقق مقدماتی مبتنی است که در اصطلاح علم اصول به آنها ' مقدمات انسداد ' می‌گویند. در تعداد مقدمات انسداد و چگونگی تنظیم آنها، میان علمای اصول اختلاف وجود دارد؛ بعضی تعداد آن را دو، و برخی چهار، و عده‌ای پنج مقدمه دانسته‌اند. برای بیان همه دیدگاه‌ها، پنج مقدمه ذکر می‌شود:

1. علم اجمالی به وجود احکام واقعی بسیاری در شرع مقدس و نیز مکلف بودن به آنها وجود دارد؛

2. باب علم و علمی، نسبت به بسیاری از احکام و تکالیف شرعی بسته است؛ یعنی نمی‌توان از راه علم و یقین، و یا امارات و ظنون معتبر آنها را تعیین نمود؛

3. سهل انگاری نسبت به تکالیف واقعی و عدم امتثال آنها جایز نیست، زیرا مستلزم خروج از دین است؛ به بیان دیگر، تعطیل نمودن احکام واقعی جایز نیست، زیرا موجب خروج از مذهب می‌شود (به دو بیان آورده شده است) ؛

4. این مقدمه در سه بخش بیان می‌شود:

أ. احتیاط تام واجب نیست؛ یعنی لازم نیست به تمام مظنونات، مشکوکات و موهومات عمل شود، زیرا اگر احتیاط به حدی برسد که سبب هرج و مرج و اختلال نظام بشود، اصلاً این احتیاط جایز نیست و چنان چه موجب اختلال نظام نباشد، ولی باعث عسر و حرج گردد، در این فرض هم، شارع مقدس آن را نفی کرده است؛

ب. رجوع به اصول عملیه مانند: استصحاب، برائت، تخییر و اصالة الاحتیاط هم جایز نیست، زیرا اولاً اصول عملیه در مورد شک جریان دارد و در ما نحن فیه شک وجود ندارد، بلکه علم اجمالی وجود دارد؛ ثانیاً اصولی که تکالیف را اثبات می‌کند زیاد نیست، بنابراین باید به طور مرتب به اصل برائت مراجعه نمود، در نتیجه، به جای آن که تکالیف معلوم بالاجمال ثابت شود، از بین خواهد رفت؛

ج. عدم جواز عمل مجتهد به فتوای مجتهدی دیگر.

5. اکنون که احتیاط واجب نشد، اگر به موهومات و مشکوکات عمل گردد و مظنونات کنار گذاشته شود ترجیح مرجوح بر راجح لازم می‌آید که قبیح است؛ بنابراین، عقل به طور مستقل حکم می‌کند که باید نسبت به تکالیف معلوم بالاجمال، اطاعت ظنی کرد؛ در نتیجه، مطلق ظن حجیت می‌یابد.

منابع

1. کفایة الاصول : صفحه 356
2. فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 226
3. اصطلاحات الاصول : صفحه (89-90)
4. مبادی فقه و اصول : صفحه 248
5. درر الفوائد : صفحه (399-405)
6. فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 133
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

انسداد

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه مقدمات انسداد به زیرصفحه مقدمات انسداد/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 47، 122، 127، 138، 139، 151
• اصطلاحات الاصول : صفحه (89-90)
• اصول الاستنباط : صفحه 203
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 33
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 2 : صفحه 115
• المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 297
• المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 305، 306، 308، 309، 314، 315، 316، 317
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 357
• انوار الاصول جلد 2 : صفحه 476، 477
• انوارالهدایة فی التعلیقة علی الکفایة جلد 1 : صفحه 345
• ایضاح الکفایة جلد 4 : صفحه 385
• بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 427، 428، 431
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 110
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 155، 157، 166، 167، 184، 195
• درر الفوائد : صفحه (399-405)، 703
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 243
• فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 183، 184، 201، 274
• فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 133
• فوائد الاصول جلد 2 : صفحه 226
• فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 212، 213، 226، 229، 230، 232، 234، 236، 266، 277، 280
• کفایة الاصول : صفحه 356، 357، 358، 360، 361، 364، 366، 367، 368، 462
• مبادی فقه و اصول : صفحه 248
• منتقی الاصول جلد 4 : صفحه 323، 324، 328، 330، 331، 334، 352، 355
• نهایة الاصول : صفحه 545، 546، 548
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 145، 149، 153، 160، 165، 174، 179، 183