محارب ضعیف

توضیح مفهومی

محارب ضعیف : محارب عاجز از ترساندن مردم

محاربی که قدرت و توانایی ترسانیدن را دار نباشد از جهت صدق یا عدم صدق عنوان محارب بر او محل بحث است؛ در این باره دو قول مطرح است:

الف: صدق عنوان محارب بر محارب ضعیف؛ آن هایی که قدرت را در محارب، شرط نمی‌دانند محارب ضعیف را حقیقتا محارب دانسته لذا اجرای حدّ محارب را بر او لازم می‏ دانند؛ صاحب شرایع می‏نویسد: 'اگر چه در صدق عنوان محارب بر کسی که توانایی ترسانیدن مردم را دارا نیست، تردید است لیکه 'اشبه' این است که چنین فردی محارب است، علامه حلی در 'قواعد' و صاحب جواهر می‏نویسند: اقرب این است که چنین فردی، محارب می‏باشد. شهید در 'مسالک' هم فتوا به ثبوت عنوان محارب داده است. دلیل این قول، عمومات آیه محاربه و روایات باب محاربه است.

ب: قول به تفصیل: به این معنا که اگر محارب نتواند برای هیچ کس خوف و ترس ایجاد کند، صدق عنوان محارب و بالتبع اجرای احکام محارب بر او صحیح نیست، امّا اگر در بعضی از موارد نسبت به بعضی از افراد، خوف و ترس ایجاد شود، صدق عنوان محارب بر او صحیح است، هر چند توانایی نداشته باشد همه مردم را بترساند. امام خمینی (ره) در 'تحریر الوسیله' و مرحوم سبزواری در 'مهذب الاحکام' قائل به این قول‌اند؛ دلیل این قول این است که موضوع محاربه بر محور 'اخافه' و 'تخویف' - ترسانیدن مردم - می‌چرخد بنابر این عدم وجود 'اخافه' و 'تخویف'، به معنای عدم وجود موضوع محاربه است در نتیجه حکم محاربه نیز منتفی می‏گردد؛ لذا این گونه موارد از قبیل لهو و لعب است.

اصطلاح‌نامه

اعم

محارب ( فقه )

وابسته

محارب قوی

منابع

• ایضاح الفوائد فی شرح اشکالات القواعد جلد 4 : صفحه 543
• تحریرالوسیله جلد 2 : صفحه 492
• تفصیل الشریعة فی شرح تحریر الوسیله : صفحه 501
• جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 41 : صفحه 569
• شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 4 : صفحه 189
• قواعدالاحکام جلد 3 : صفحه 568
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 13 : صفحه 290
• مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 15 : صفحه 7
• مهذب الاحکام جلد 28 : صفحه 119، 120