قیاس سبر
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قیاس سبر : قیاس دارای ' علّتِ ' کشف شده از طریق سبر و تقسیم
هرگاه از طریق سبر و تقسیم، علت و وجه مشترک میان اصل و فرع کشف گردد و آن گاه از راه قیاس، حکم اصل به فرع سرایت داده شود، چنین قیاسی، قیاس سبر نامیده می‌شود، مانند قیاس حرمت ربا در میوه‌ها به حرمت ربا در گندم، به علت جامع ' طعام ' که از راه سبر و تقسیم به دست آمده است.
توضیح مثال: گندم دارای چهار وصف مال بودن، قُوت بودن، مکیل بودن و طعام بودن است، که اهل سنت سه وصف اول را از تأثیر ساقط می‌کنند و در این صورت، علت، به وصف طعام بودن منحصر می‌شود و به این طریق، هر طعامی در حرمت ربا به گندم ملحق می‌شود.
نکته:
اصولی‌ها درباره تفاوت یا عدم تفاوت میان قیاسی که از راه سبر و تقسیم صورت می‌گیرد و قیاسی که از راه تنقیح مناط به دست می‌آید، اختلاف دارند؛ برخی از آنان، آنها را متفاوت ندانسته و قیاس به دست آمده از راه سبر و تقسیم را همان قیاس تنقیح مناط نامیده‌اند [۱] ، اما برخی دیگر میان آنها فرق گذاشته‌اند [۲] .
نیز ر.ک:سبر و تقسیم ( اصول فقه ).
پانوشت
منابع
- الاحکام فی اصول الأحکام جلد 3,4 : صفحه 271
- فرهنگ نامه اصول فقه