قسم (انشاء)
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
قسم (انشاء) : جمله تأکیدکننده خبر
برای «قسم» تعاریف گوناگونی ارائه داده‌اند:
1. جمله‌ای است که به واسطه آن، خبری تأکید می‌شود.
2. طبرسی: قسم، بخشی از کلام است که با آن، خبر تأکید می‌شود؛ به نحوی که آن را به صورت حق و درست جلوه داده، از خلاف واقع مبرا سازد.
3. علامه طباطبایی (ره) : قسم، مقید کردن خبر یا انشا با چیزی است که شرافت و کرامت دارد، و نیز قسم بالاترین مراتب تأکید را می‌رساند.
4. سیوطی: قسم، درست و واقع قرار دادن خبر، و تأکید بر آن است.
5. قسم در اصطلاح فقهی به معنای سوگند خوردن به خدا برای واجب‌کردن عملی است که بر عهده قسم‌خورنده قرار گرفته است.
برخی معتقدند لفظ «قسم» لفظ خبری است، ولی معنای آن انشایی است. در حقیقت، با قسم، سوگند یادکننده به انجام یا ترک کاری ملتزم می‌شود؛ پس قسم خبر از گذشته یا آینده نیست؛ گرچه لفظ آن ماضی یا مستقبل است.
قسم و جواب آن، دو جمله‌اند به منزله شرط و جواب آن.
برخی دیگر بر انشا بودن قسم نقل اجماع کرده‌اند.
منابع
- سوگندهای قرآنی : صفحه (10-11)
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه (43-44)
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 374
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه (224-225)
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 40
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 225
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 53
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قسم (انشاء) به زیرصفحه قسم (انشاء)/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آموزش علوم قرآن جلد 3 : صفحه 283
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 283، 322
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 53
- البحث و الاستقراء فی تراجم القراء : صفحه 117
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 2 : صفحه 374
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 3 : صفحه 40، 44، 45، 46
- البرهان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 389
- البرهان فی علوم القرآن جلد 3 : صفحه 45
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 1 : صفحه (224-225)
- رسم المصحف دراسة لغویه تاریخیه : صفحه 29، 42
- سوگندهای قرآنی : صفحه (10-11)
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه (43-44)
- مجمع البیان فی تفسیرالقرآن جلد 9 : صفحه 225