قاعده اولیه متعارضین

توضیح مفهومی

قاعده اولیه متعارضین : حکم عقل نسبت به دو دلیل متعارض

قاعده اولیه متعارضین، به معنای حکم عقل در رابطه با دو دلیل متعارض ـ با قطع نظر از ادله خاص و روایات ـ است.

به بیان دیگر، اگر اخبار علاجیه که دلیل خاص برای حل تعارض است، موجود نبود و دو یا چند روایت با هم تعارض می‌کردند، این پرسش مطرح می‌شد که مقتضای قاعده اولی تساقط است یا تخییر.

در پاسخ گفته شده: مقتضای قاعده اولی در باب تعارض ادله، بر اساس پذیرش هر یک از مبنای طریقیت و سببیت در حجیت امارات متفاوت است:

أ. معتقدان به مبنای طریقیتِ امارات، درباره قاعده اولیه متعارضین، دو دیدگاه دارند:

1. مشهور علمای متأخر همانند مرحوم ' آخوند خراسانی ' ، ' محقق نایینی ' و ' مظفر ' به تساقط اعتقاد دارند؛ یعنی هر دو دلیل را نادیده می‌گیرند؛

2. گروهی دیگر از اصولیون به تخییر معتقد هستند.

ب. معتقدان به مبنای سببیت حجیت امارات، مقتضای قاعده اولیه را تخییر می‌دانند.

نکته:

سؤال: با توجه به این که در باب متعارضین، قاعده ثانوی وجود دارد و بر اساس روایات می‌توان وضع متعارضین را روشن ساخت، چه نیازی به بحث از مقتضای قانون اولی و عقلی است؟ آیا این بحث بیهوده و عبث نیست؟

جواب: قانون ثانوی فقط مربوط به دو حدیث متعارض است، ولی ادله متعارض، به روایت منحصر نمی‌باشد، بلکه گاهی دو اجماع منقول، یا دو شهرت فتوایی، یا دو ظاهر قرآن و یا یک ظاهر قرآن با یک ظاهر خبر واحد با هم تعارض می‌کنند. بنابراین، باید به طور کلی میزان را در باب متعارضین به دست آورد، تا هر جا قاعده ثانوی نبود، از قاعده اولی استفاده شود.

منابع

1. المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 466
2. الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه (385-387)
3. شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 441
4. شرح رسائل جلد 7 : صفحه (55-61)
5. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه (760-762)
6. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (156-170)
7. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «قاعده اولیه متعارضین» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

اصل اولی تعارض، اصل اولی متعارضین، اصل عقلی تعارض ادله

اعم

قواعد تعارض

وابسته

تساقط، قاعده ثانویه متعارضین

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه قاعده اولیه متعارضین به زیرصفحه قاعده اولیه متعارضین/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اصول الفقه جلد 2 : صفحه 204، 221، 234
• الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 506
• الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 201، (385-387)، 387، 389، 392، 395، 397، 401
• المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 466، 471
• المحکم فی اصول الفقه جلد 6 : صفحه 133
• انوار الاصول جلد 3 : صفحه 523، 528، 532
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه (156-170)
• بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 232، 236، 237، 255، 256، 258، 259، 414
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 450، 451
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 455
• شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 441
• شرح رسائل جلد 7 : صفحه (55-61)
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 448
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه (760-762)
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 688، 753، 755، 758
• کفایة الاصول : صفحه 499
• محاضرات فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 221، 333، 352
• منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه 71
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 170، 174، 177، 185
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 170، 174، 177، 185