عناصر قَسَم
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
عناصر قَسَم : اجزای چهارگانه قَسَم
مقُسِم، مقُسَمٌ‌به، مُقسَمٌ علیه و حروف قسم که تشکیل‌دهنده قسم هستند «عناصر قسم» می‌باشند.
«مُقسِم» کسی است که سوگند یاد می‌کند. در قرآن مجید بیشتر قسم‌ها از زبان خداوند سبحان و موارد اندکی نیز از قول شیطان و بشر نقل شده است.
«مُقسَمٌ‌به» چیزی است که به آن سوگند یاد می‌شود؛ همانند: قرآن، ماه، قیامت و….
«مُقسَمٌعلیه» یا «مُقسَمٌ له» که به آن «جواب قسم» نیز می‌گویند، امری است که برای آن سوگند یاد می‌شود.
«حروف قسم» یکی دیگر از عناصر تشکیل‌دهنده قسم است؛ مانند: و، ب، ت، ل.
مثال: «وَالْعَصْرِ ** إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ» (عصر// 1 - 2) . در این آیه، مُقسِم خداوند سبحان است، و مُقسَمٌ‌به عصر، و مُقسَمٌ له «إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ»، و حرف قسم «و» است.
نیز ر.ک:قسمهای الهی، قسمهای مردمی، قسمهای ابلیس، امور مُقسَمٌ‌بها، مُقسَمٌعلیه، حروف قسم.
منابع
- ظاهرة القسم فی القرآن الکریم : صفحه (61-86)
- سوگندهای قرآنی : صفحه (16-25)
- سوگندهای قرآن (پایان نامه) : صفحه 170