صحت استعمال
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
صحت استعمال : بحث از عوامل صحت استعمال لفظ در معنای خاص
صحت استعمال، به معنای پسندیدگی کاربرد لفظی برای رساندن معنایی در نزد عرف است؛ به این بیان که اهل عرف در مقام بیان مراد خود، ترجیح می‌دهند الفاظ خاصی را برای بیان معانی خاص به کار ببرند، به طوری که غلط هم نباشد.
صحت استعمال به عواملی بستگی دارد:
1. وضع واضع؛
2. مناسبت میان مستعمل فیه و موضوع له؛
3. پسند ذوق سلیم و طبع اهل عرف؛
4. اتحاد ذاتی میان لفظ و معنا.
توضیح:
أ. وضع واضع در جایی عامل صحت استعمال می‌شود که استعمال حقیقی باشد و به وسیله وضع لفظ برای معنای خاص، به گونه‌ای اتحاد قراردادی بین لفظ و معنا به وجود آید که موجب صحت استعمال شود (1) .
ب. مناسبت میان ' مستعمل فیه ' و ' موضوع له ' هنگام استعمال مجازی، عامل صحت استعمال است. درباره معنای مجازی دو مبنا وجود دارد که برخی صحت استعمال را متوقف بر اجازه و ترخیص واضع ـ با ملاحظه علاقات مذکور در علم بیان که وضع نوعی دارند ـ می‌دانند (2) ، و بعضی دیگر ملاک صحت استعمال را پسندیدن طبع سلیم و ذوق مستقیم انسان می‌دانند، چه این علایق و مناسبت‌ها از علایق منصوص باشد و چه نباشد.
ج. دیدگاه مرحوم ' محقق نایینی ' اتحاد ذاتی میان لفظ و معنا است. وی ملاک صحت استعمال را اتحاد لفظ و معنا می‌داند؛ به این بیان که لفظی که برای بیان و رساندن معنا در خارج به کار گرفته می‌شود با معنا مرتبط و فانی در آن است. وی این ارتباط را شدیدتر از ارتباط جعلی می‌داند.
منابع
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه 1
- اجود التقریرات جلد 1 : صفحه (30-31)2
- کفایة الاصول جلد 1 : صفحه 28
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 1 : صفحه 92
- بحوث فی علم الاصول جلد 1 : صفحه (123-124)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه صحت استعمال به زیرصفحه صحت استعمال/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.