شک در وجود رافع
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شک در وجود رافع : شک در بقای چیزی، به واسطه شک در تحقق رافع
شک در وجود رافع، عبارت است از شک در بقای چیزی که اقتضای بقا و استمرار دارد، به دلیل شک در پیدایش رافع ـ چیزی که قابلیت استمرار آن را از بین می‌برد _ برای آن؛ برای مثال، وضو مقتضی برای طهارت باطنی است؛ یعنی شخصی که وضو می‌گیرد طهارت باطنی او تا وقتی که رافعی ـ مثل خواب یا حدث ـ برایش پیش نیاید، پا برجا است، حال اگر شخص با وضو بعد از مدتی در این که رافعی برای وضویش حادث شده یا نه شک کند ـ یعنی در اصل وجود رافع شک نماید ـ به چنین شکی، شک در وجود رافع می‌گویند.
توضیح:
یکی از تقسیم‌های استصحاب ـ به لحاظ شک در بقای مستصحب ـ تقسیم آن به استصحاب با شک در مقتضی و استصحاب با شک در رافع است، زیرا شک در بقای مستصحب گاهی از شک در وجود مقتضی سر چشمه می‌گیرد؛ یعنی با قطع نظر از موانع، در استعداد و قابلیت ذاتی آن برای ادامه وجود آن شک است، و گاهی از شک در رافع ناشی می‌شود ـ و اصل اقتضا و قابلیت بقا مسلّم است ـ که خود به پنج نوع تقسیم می‌شود و یکی از آنها شک در اصل وجود رافع است.
در باب شک در مقتضی و رافع، گروهی استصحاب را مطلقا جاری می‌دانند و گروهی آن را مطلقا انکار می‌کنند و گروهی بین شک در مقتضی و شک در رافع تفصیل می‌دهند. سه گونه تفصیل در این باره وجود دارد:
1. بعضی مانند مرحوم ' محقق اول ' معتقدند در ' شک در مقتضی ' نمی‌توان استصحاب کرد، ولی در ' شک در رافع ' با همه اقسامش می‌توان استصحاب نمود؛
2. گروهی بر این باورند که تنها در ' شک در وجود رافع ' استصحاب می‌شود و در ' شک در مقتضی ' و ' شک در رافعیت موجود ' استصحاب نمی‌شود؛
3. برخی دیگر می‌گویند: در ' شک در اصل وجود رافع ' و ' شک در رافعیت موجود ' به دلیل اشتباه مصداق، استصحاب جاری است، ولی در شک در مقتضی و بقیه اقسام جاری نیست.
منابع
- شرح رسائل جلد 5 : صفحه (78-82)
- شرح اصول فقه جلد 4 : صفحه 279
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 558
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 278
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه (319-324)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «شک در وجود رافع» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شک در وجود رافع به زیرصفحه شک در وجود رافع/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.