شک در رافعیت موجود

توضیح مفهومی

شک در رافعیت موجود : تردید در قابلیت امر حادث برای رفع شیء دارای مقتضی بقا

شک در رافعیت موجود، مقابل شک در وجود رافع بوده و در مواردی است که، مکلف علم دارد چیزی در خارج به وجود آمده و بعد از آن، شی ء دیگری موجود شده، آن گاه در رافعیت شی ء دوم برای شی ء اول تردید می‌کند؛ یعنی در این که آیا شیء دوم می‌تواند قابلیت بقای شی ء اول را از بین ببرد یا نه، تردید می‌کند؛ برای مثال، شخصی وضو می‌گیرد و سپس رطوبتی به نام مذی از او خارج می‌شود، آن گاه شک می‌کند که آیا این رطوبت از نظر شرعی رافع وضو است یا خیر (ا) ؛ بنابراین، شک در رافعیت امر موجود برای وضو دارد.

منشأ این شک، ممکن است یکی از امور زیر باشد:

1. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از اشتباه در مفهوم است؛ برای مثال، یکی از مبطلات وضو، خواب است، ولی مکلف شک می‌کند آیا خواب مبطل وضو، به خوابی گفته می‌شود که بر گوش و چشم غلبه کند، یا فقط به خواب غلبه کننده بر چشم اطلاق می‌شود، که با چرت زدن هم به وجود می‌آید؛ از این رو، مفهوم خواب اجمال دارد؛

2. گاهی شک در رافعیت موجود، ناشی از اشتباه در مصداق است؛ یعنی چیزی در خارج موجود شده، ولی معلوم نیست این موجود، مصداق عنوان کلی رافع است یا نه؛

3. گاهی شک در رافعیت موجود، از جهل به صفت شی ء موجود، سرچشمه می‌گیرد، مثل این که طهارت باطنی حاصل شده و قابل بقا هم هست، ولی به دنبال آن، یکی از رطوبت‌های سه گانه (وذی، ودی یا مذی) مشاهده شده است و شک ایجاد شده که این موجود خارجی، از نظر شرعی رافع و مبطل وضو است یا خیر؛

4. گاهی منشأ شک، تردید در مستصحب است؛ به این بیان که مکلف نمی‌داند آیا این موجود، رافع بوده یا آن چه انجام نشده رافع است، مثل این که مکلف می‌داند در ظهر جمعه به نماز، تکلیف دارد، ولی نمی‌داند نماز ظهر در ذمه او است یا نماز جمعه، آن گاه نماز ظهر را به جا می‌آورد، که نتیجه آن، شک در رفع تکلیف حتی بعد از انجام نماز ظهر است (2) .

نیز ر.ک:استصحاب با شک در رافعیت موجود.

منابع

1. شرح رسائل جلد 5 : صفحه 1
2. شرح رسائل جلد 5 : صفحه (79-80)2
3. شرح رسائل جلد 5 : صفحه 70
4. اصول الفقه جلد 2 : صفحه (278-279)
5. آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 51
6. الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 55
7. تحریرالاصول : صفحه 86
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

اعم

شک در رافع

وابسته

استصحاب با شک در رافعیت موجود، شک در وجود رافع

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شک در رافعیت موجود به زیرصفحه شک در رافعیت موجود/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آراؤنا فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 51
• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 378
• اصول الفقه جلد 2 : صفحه (278-279)
• الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه 55
• الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 65، 202، 204
• تحریرالاصول : صفحه 86
• شرح رسائل جلد 5 : صفحه 70، (79-80)
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 319
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 75
• نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 466