شک در مانعیت
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شک در مانعیت : تردید در تنافی یک قید با ماهیت مأمورٌ به
شک در مانعیت، از مصادیق شک در اقل و اکثر ارتباطی، و در جایی است که در قیدی شک باشد که آن قید با اصل ماهیت مأموربه سازگار نباشد، مانند: شک مکلف در این که آیا گفتن استعاذة بعد از تکبیرة الاحرام جزء نماز است یا مانع آن.
نکته اول:
فرق مانع با قاطع در این است که مانع با اصل ماهیت مأموربه سازگار نیست، اما قاطع با هیئت اتصالی (پیوستگی میان اجزا) مأمورٌ به منافات دارد؛ برای مثال، پوشیدن لباسی که از پوست حیوان حرام گوشتِ تذکیه نشده، تهیه شده، در نماز مانع است، اما سر زدن حدث یا خنده صدادار و یا پشت به قبله نمودن، قاطع نماز است. فرق این دو این است که نبود ' مانع ' در مأموربه شرط است و هیئت اتصالی میان اجزای قبلی و اجزای بعدی را قطع نمی‌کند و به این دلیل، اگر در اثنای نماز، مانعی چه به عمد و چه از روی نسیان ایجاد گردد و به سرعت برطرف شود ـ به طوری که به موالات نماز خلل وارد نیاید و نیز جزئی از اجزای نماز هم زمان با آن انجام نشود و یا اگر انجام شود، اعاده گردد ـ نماز باطل نمی‌گردد و اجزای قبلی آن با اجزای بعدی به هم پیوند می‌خورد؛ به خلاف ' قاطع ' که اگر در اثنای نماز ایجاد گردد، پیوند میان اجزای گذشته و آینده را قطع می‌کند، به گونه‌ای که قابلیت پیوند دوباره از بین می‌رود [۱] .
عده‌ای دیگر، در فرق بین مانع و قاطع، وجه دیگری را ذکر کرده‌اند، به این شرح که اگر چیزی که مخلّ است در بین اجزای مأموربه واقع شود « قاطع » نامیده می‌شود و اگر در نفس اجزا واقع شود « مانع » نامیده می‌شود [۲] .
نکته دوم: '
شک در مانعیت، از مصادیق شک بین اقل و اکثر ارتباطی است که عده‌ای از اصولی‌ها در مورد آن به برائت و عده‌ای دیگر به احتیاط حکم کرده‌اند.
پانوشت
منابع
- تحریرالمعالم : صفحه 200
- اصول الاستنباط : صفحه 257
- اصول الاستنباط : صفحه 255
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 460
- جلد 3 : صفحه 418
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 316
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 436
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شک در مانعیت به زیرصفحه شک در مانعیت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 3 : صفحه 418
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 178، 297، 316، 353، 438
- اصول الاستنباط : صفحه 255، 257
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 278
- الحاشیة علی استصحاب القوانین : صفحه 47، 195، 196، 203
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 3 : صفحه 460
- ایضاح الکفایة جلد 5 : صفحه 130
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 114
- تحریرالمعالم : صفحه 200
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 236، 238، 239
- تهذیب الاصول جلد 2 : صفحه 171، 214
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 436
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 352، 353
- فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 479
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 234
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 4 : صفحه 135
- مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 210، 236
- منتقی الاصول جلد 5 : صفحه 272
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 6 : صفحه 372
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 411، 415
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 6
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 6