شهرت عملی ( اصول فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
شهرت عملی ( اصول فقه ) : رواج عمل به روایتی توسط عده زیادی از فقها
شهرت عملی، به معنای اشتهار عمل به روایتی از جانب عده زیادی از فقها است که تعدادشان به حد اجماع نمی‌رسد؛ به این معنا که مشهور فقها در مقام فتوا و انتخابِ رأی و نظر خویش در یکی از مسائل فقهی، آن روایت را مستند قرار داده و با تکیه بر مضمون آن، فتوا داده‌اند. [۱]
مشهور فقهای امامیه اعتقاد دارند شهرت عملی باعث جبران ضعف سند روایت ضعیف، و اعراض مشهور از عمل به روایتی، موجب ضعف روایت صحیح می‌گردد. برخی از متأخرین با این امر مخالفت نموده و می‌گویند: خبر ضعیف فی نفسه حجیت ندارد، و فتوای مشهور نیز حجت نیست؛ بنابراین، انضمام این دو به هم دیگر، انضمام غیر حجت به غیر حجت بوده و باعث حجیت خبر ضعیف و جبران ضعف آن نمی‌شود [۲] .
نکته اول:
مشهور اصولی‌ها بر این اعتقادند که آن شهرت عملی که جابر ضعف سند و کاسر صحت روایت است، شهرت عملی قدما است، و قدما، فقیهانی هستند که در عصر ائمه (ع) ، یا در زمان غیبت صغری و یا کمی بعد از آن زندگی می‌کرده‌اند؛ افرادی هم چون: پدر شیخ صدوق، شیخ صدوق، شیخ مفید، سید مرتضی، شیخ طوسی، حلبی و سلار [۳] .
نکته دوم:
نسبت میان شهرت عملی با شهرت روایی، عموم و خصوص من وجه است، زیرا گاهی یک روایت را عده زیادی نقل کرده‌اند ـ شهرت روایی دارد ـ ولی فقها به استناد آن فتوا نداده‌اند ـ شهرت عملی ندارد ـ زیرا مثلاً در مقام تقیه صادر شده است، و گاهی روایتی شهرت روایی ندارد، اما عده زیادی به استناد آن فتوا داده‌اند ـ شهرت عملی دارد ـ و گاهی هر دو را دارد.
نکته سوم:
برخی از اصولی‌ها معتقدند شهرتی که در باب تعارض بین اخبار وجود دارد و از مرجحات محسوب می‌شود، شهرت عملی است نه شهرت روایی [۴].
پانوشت
منابع
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 225
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 314
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 152
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 424
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 417
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 277
- جلد 3 : صفحه 226
- جلد 3 : صفحه 221
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 231
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (115-116)
- المعجم الاصولی : صفحه 684
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «شهرت عملی ( اصول فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شهرت عملی ( اصول فقه ) به زیرصفحه شهرت عملی ( اصول فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد 3 : صفحه 221، 226
- اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 99، 159
- اصطلاحات الاصول : صفحه 155
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 152، 227
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 221
- الفوائد الحائریة : صفحه 487
- المحصول فی علم الاصول جلد 3 : صفحه 206، 209، 213
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 501
- المحکم فی اصول الفقه جلد 3 : صفحه 199
- المعجم الاصولی : صفحه 684
- الموجز فی اصول الفقه جلد 1,2 : صفحه 273
- الموجز فی اصول الفقه جلد 2,1 : صفحه 273
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 417، 424
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 586
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 314
- عدة الاصول (ط.ق) جلد 1 : صفحه 388
- علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 231
- فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول : صفحه 225
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 153
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 786
- مبادی فقه و اصول : صفحه 212
- مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 277
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 201، 202
- مفاتیح الاصول : صفحه 499
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه (115-116)
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 4 : صفحه 388
- نهایة الافکار جلد 2 : صفحه 99
- نهایة الافکار جلد 3 : صفحه 99
- نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 205
- نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 205