شبهه حیدریه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
شبهه حیدریه : یکی از اشکالات وارد شده بر قول به عدم لزوم اجتناب از ملاقی با یکی از اطراف علم اجمالی به نجاست
شبهه حیدریه، اشکالی است که مرحوم ' سید حیدر صدر ' ـ پدر شهید محمد باقر صدر ـ در بحث اجتناب از ملاقی احد المشتبهین ـ اجتناب از ملاقات کننده با یکی از اطراف علم اجمالی به نجاست ـ نسبت به نظریه مرحوم ' شیخ انصاری ' مطرح کرده است.
توضیح:
در ' ملاقی احد المشتبهین ' بحث است که آیا ملاقی ـ به کسر ـ متنجس می‌شود و اجتناب از آن لازم است یا خیر.
مشهور اصولیون متقدم و متأخر به واجب نبودن اجتناب از ملاقی ـ به کسر ـ و عدم تنجس آن اعتقاد دارند. مرحوم ' شیخ انصاری ' بعد از پذیرش این نظریه می‌گوید: هر جا دلیلی بر تنجس ملاقی ـ به کسر ـ اقامه شود، آن را اخذ نموده و به اجتناب حکم می‌نماییم؛ اما اگر دلیلی بر تنجس نباشد و در تنجس و اجتناب از متنجّس شک شود، به اصالت طهارت، که اصل سببی است، رجوع نموده و به طهارت و حلیت ملاقی حکم می‌کنیم.
مرحوم ' سید حیدر ' در این جا اشکال می‌کند که تکلیف به ملاقی ـ به کسر ـ، اگر چه در طول تکلیف به ملاقی ـ به فتح ـ است، چنان که رتبه اصل جاری در ملاقی ـ به فتح ـ مقدم بر رتبه اصل جاری در ملاقی ـ به کسر ـ می‌باشد و با جریان اصل سببی (اصل جاری در ناحیه ملاقی ـ به فتح-) نوبت به اصل مسببی (اصل جاری در ناحیه ملاقی ـ به کسر-) نمی‌رسد، اما بعد از آن که اصالة الطهاره در ملاقی ـ به فتح ـ به سبب معارضه با اصالة الطهاره در طرف مقابل آن ساقط گردید، نوبت به اجرای اصل مسببی (اصالة الحلیه) در دو طرف شبهه می‌رسد و از آن جایی که رتبه اصالة الطهارة در ناحیه ملاقی ـ به کسر ـ به واسطه اصل مسببی بودن، با دو اصل حلیت جاری در ناحیه ملاقی ـ به فتح ـ و طرف مقابل آن یکسان است، هر سه ساقط می‌گردد و بعد از این، اصالت حلیت در ناحیه ملاقی ـ به کسر ـ بلا معارض می‌ماند.
بنابراین، در جایی که ظرف آبی، ملاقی با یکی از دو ظرفی باشد که مکلف، به نجاست یکی از آنها علم اجمالی دارد، با اجرای اصالت حلیت در ناحیه ملاقی (ظرف آب) به حلیت شرب آن حکم می‌کند، ولی به واسطه عدم اجرای اصالت طهارت نمی‌تواند با آن وضو بگیرد؛ بنابراین، لازم می‌آید به جواز شرب آن آب همراه با عدم صحت وضو گرفتن با آن، حکم داده شود، در حالی که هیچ کس چنین تفصیلی نداده است.
این اشکال را مرحوم ' آغا ضیاء الدین عراقی ' از ایشان با عنوان ' بعض الأجلّة من المعاصرین ' نقل نموده و به آن پاسخ داده است.
منابع
- نهایة الافکار جلد 2 : صفحه 362
- منهاج الاصول جلد 4 : صفحه 262
- بحوث فی علم الاصول جلد 5 : صفحه 309
- مصباح الاصول جلد 2 : صفحه 413
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه شبهه حیدریه به زیرصفحه شبهه حیدریه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.