سیر تاریخی عرف
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سیر تاریخی عرف : بحث از سیر تاریخی بکارگیری عرف در استنباط احکام
منظور از سیر تاریخی عرف، بررسی اجمالی سیر تاریخی بکارگیری عرف در استنباط احکام شرعی است.
دانشمندان اصولی و فقهای شیعه، عرف و عادت را به عنوان منبع مستقل استنباط حکم شرعی نپذیرفته‌اند و تنها در جایی که عرف از رضایت معصوم (ع) کاشف باشد آن را حجت دانسته‌اند؛ یعنی آن را زیر مجموعه سنت معصومان (ع) قرار داده‌اند.
ولی عرف را در ناحیه تبیین مفاهیم و موضوعات شرعی حجت دانسته و از صدر اسلام به آن اعتبار داده‌اند.
نزد اهل سنت، عرف در حدود نیمه قرن دوم هجری به عنوان منبع مستقل برای شناخت احکام شرعی پذیرفته شده است. برخی اعتقاد دارند نخستین کسی که عرف را در شناخت احکام شرعی در حوزه استنباط و اجتهاد پذیرفت ' ابو حنیفه ' و بعد از او ' مالک بن انس ' بود و از آن زمان به بعد اهل سنت به طور گسترده از راه عرف و مصالح مرسله به استنباط احکام شرعی دست زدند.
منابع
- الاصول العامة للفقه المقارن : صفحه 423
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 399
- فرهنگ نامه اصول فقه