عملکردها

سوره یونس

از دانشنامه علوم اسلامی

رده‌ها
(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

توضیح مفهومی

سوره یونس : از سوره‌های قرآن

نام مبارک حضرت یونس، پنج بار در این سوره آمده و نیز به داستان قوم وی و برداشته شدن عذاب از آنان اشاره شده است. این‌ها سبب انتخاب نام «یونس» برای این سوره است.

غرض این سوره، عبارت است از تاکید مردم به التزام به توحید، و این تاکید را از راه بشارت و انذار انجام داده است. گویا این سوره بعد از آن که مشرکین، مساله وحی را انکار کردند و قرآن را سحر خواندند نازل شده، و ادعای آنان را به این بیان رد کرده که: قرآن کتابی است آسمانی و نازل شده به علم خدای تعالی، و آنچه از معارف توحید که در آن است از قبیل وحدانیت خدای تعالی و علم و قدرت او، و این که خلقت منتهی به او است، و سنت‏های عجیبی که در خلقت عالم دارد، و اینکه خلق همگی با اعمالشان به سوی او بر می‏گردند، و در برابر آنچه کرده‏اند جزاء داده می‏شوند، همه و همه اموری است که آیات آسمان و زمین بر آن دلالت دارد، و عقل سالم نیز به سوی آن راهنمایی می‏کند. پس، همه این‌ها معانی و معارفی است حق، و معلوم است که کلامی که بر چنین معارفی دلالت می‏کند، کلام حکیم است و سحر باطلی که با عباراتی شیرین و فریبنده زینت شده نمی‏تواند حاکی از چنین معارفی باشد.

و دلیل بر آنچه گفته شد، این است که خدای تعالی این سوره را با گفتاری در باره تکذیب دشمنان نسبت به قرآن کریم آغاز نموده و فرموده: «أَ کانَ لِلنَّاسِ عَجَباً أَنْ أَوْحَیْنا... قالَ الْکافِرُونَ إِنَّ هذا لَساحِرٌ مُبِینٌ»، و با لحنی چون: «وَ اتَّبِعْ ما یُوحی‏ إِلَیْکَ» ختم فرموده است، وآن آغاز و این انجام را در خلال آیات آن نیز چند بار تذکر داده است.

پس همین که این مطلب، یعنی سخن از حقانیت قرآن در چند جای سوره تکرار شد و نیز در اول و آخر آن آمده، دلالت دارد که زمینه و اساس آیات این سوره همان پاسخگویی و رد انکار کفاری است که وحی بودن قرآن را انکار می‏کردند، و به همین جهت است که تهدیدهایی که در این سوره آمده در باره مکذبین آیات خدا از این امت است، این‌ها هستند که تهدیدشان کرده است به داوری بین آنان و بین پیامبرشان (ص) و فرموده: این قضا، سنتی است که خدای تعالی در بین هر امتی با پیغمبرش جاری کرده. و نیز سوره مورد بحث را با تعقیب همین جریان ختم نموده، به طوری که گویی بیان حقیقت نامبرده از مختصات این سوره است.

بنا بر این جا دارد که سوره یونس به سوره انذار و قضاء عدل بین رسول خدا (ص) و بین امتش معرفی شود، و اتفاقا سوره با یادآوری همین قضا و داوری ختم شده، آنجا که خطاب به رسول گرامی خود فرموده: «وَ اصْبِرْ حَتَّی یَحْکُمَ اللَّهُ وَ هُوَ خَیْرُ الْحاکِمِینَ».

ویژگی‌های سوره یونس:

1. سوره یونس 109 آیه به عدد کوفی و حجازی و بصری، 110 آیه به عدد شامی، 1832 یا 1844 کلمه و 7567 یا 7065 حرف دارد.

2. پنجاه و یکمین سوره قرآن است که پس از سوره اسراء و پیش از سوره هود در مکه نازل شده است؛ مگر آیات 40 و 94 - 96 که در مدینه فرود آمد. و در مصحف شریف دهمین سوره است.

3. از نظر کمّیّت، اولین سوره از سور مئین، و نیز چهارمین سوره از سور مقطعات (سوره هایی که با حروف مقطعه آغاز می‌شوند) به شمار می‌آید.

4. در این سوره، پنج آیه و برخی نیز گفته‌اند هشت آیه نسخ شده است.

مطالب سوره یونس:

1. وحی و نبوت؛ 2. خداشناسی، ادله اثبات خدا و اوصاف جلال و جمال حضرت حق؛ 3. داستان‌های پیامبران الهی مانند نوح و موسی، و سرگذشت قوم بنی اسرائیل، 4. سنّت‌ها و قوانین الهی در جامعه؛ 5. بیان آیات تکوینی خداوند و اسرار آفرینش.

منابع

  1. جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 441
  2. شناخت سوره های قرآن : صفحه 186
  3. تفسیر نمونه جلد 8 : صفحه 212
  4. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 238
  5. تاریخ قرآن : صفحه 584
  6. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 47
  7. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
  8. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
  9. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 10 : صفحه 6

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره یونس» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 010، سوره دهم قرآن

اعم

سوره های قرآن، سُوَر الر

اخص

آیه 002 یونس، آیه 003 یونس، آیه 005 یونس، آیه 012 یونس ( علوم قرآنی )، آیه 015 یونس ( علوم قرآنی )، آیه 016 یونس، آیه 018 یونس ( علوم قرآنی )، آیه 020 یونس، آیه 021 یونس، آیه 022 یونس، آیه 023 یونس، آیه 024 یونس، آیه 025 یونس، آیه 026 یونس، آیه 027 یونس، آیه 033 یونس، آیه 035 یونس، آیه 038 یونس، آیه 042 یونس، آیه 043 یونس، آیه 051 یونس، آیه 052 یونس، آیه 053 یونس، آیه 057 یونس، آیه 058 یونس، آیه 059 یونس، آیه 061 یونس، آیه 064 یونس، آیه 065 یونس، آیه 066 یونس، آیه 071 یونس، آیه 075 یونس، آیه 078 یونس، آیه 080 یونس، آیه 081 یونس، آیه 083 یونس، آیه 085 یونس، آیه 087 یونس، آیه 088 یونس، آیه 092 یونس، آیه 094 یونس، آیه 098 یونس، آیه 099 یونس، آیه 10 یونس، آیه 100 یونس، آیه 107 یونس، آیه 109 یونس، آیه031 یونس

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره یونس به زیرصفحه سوره یونس/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 47
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 18
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 260، 265
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (145-147)، 312
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 343
  • المیزان فی تفسیر القرآن جلد 10 : صفحه 6
  • بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 238
  • تاریخ جمع قرآن : صفحه 200، 288
  • تاریخ قرآن : صفحه 584
  • تفسیر نمونه جلد 8 : صفحه 212
  • جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 441
  • جواهر القرآن : صفحه 97، 168
  • شناخت سوره های قرآن : صفحه 186
  • علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
  • علوم القرآن : صفحه 387
  • پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 142