عملکردها

سوره قمر

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

سوره قمر : پنجاه و چهارمین سوره قرآن

آیه اول به «شق‌القمر» و دوپاره شدن ماه بنا به درخواست مشرکان از پیامبر اسلام (ص) به عنوان معجزه و نشانه‌ای از قدرت خدا اشاره کرده و نام سوره نیز از همین آیه گرفته شده است.

این سوره به جز دو آیه از آخرش که متقین را وعده بهشت و حضور در نزد خدای تعالی می‏دهد بقیه آیاتش یکسره به انذار، تهدید، و بیم دادن دروغگویان بهانه‌جو پرداخته و از هلاکت امت‌های تکذیب‌کننده گذشته، همچون: قوم نوح، عاد، ثمود، لوط و آل‌فرعون شاهد آورده است.

خداوند در این سوره نخست به معجزه شق القمر اشاره می‏کند، که رسول خدا (ص) آن را به خاطر مطالبه قومش آورد. و سپس می‏فرماید که: همان قوم او را ساحر خواندند، و نبوتش را تکذیب نموده هم چنان هواهای نفسانی را پیروی کردند، با این که خبرهای تکان دهنده‏ای از اخبار روز قیامت و از داستان‌های امم منقرض شده در گذشته به گوششان خورد.

سپس به داستان هایی از قوم نوح، عاد، ثمود، قوم لوط، و دودمان فرعون، و عذابهای دردناکی که به خاطر تکذیب پیامبرانشان بر سر آنان آمد، پرداخته، می‏فرماید: قوم پیامبر اسلام نزد خدا عزیزتر از آنان نیستند، و ایشان هم مانند آن‌ها نمی‏توانند خدا را عاجز سازند، و در آخر، سوره را با بشارت به متقین ختم می‏کند.

ویژگی‌های سوره قمر:

1. دارای 55 آیه، 342 کلمه و 1420، 1423 یا 1470 حرف است.

2. در ترتیب نزول، سی و هفتمین و در قرآن کریم پنجاه و چهارمین سوره است.

3. پس از سوره طارق و پیش از سوره ص، در مکه پیش از هجرت نازل شد؛ به جز آیات 44 تا46 که در مدینه نازل شده‌اند.

4. از نظر کمّیّت، از سوره‌های مفصّل قرآن و از نوع طوال آن و شامل حدود نیم حزب قرآن است.

5. گفته شده آیه 6 این سوره با آیه سیف نسخ شده است.

واژه «قمر» 27 بار در قرآن به کار رفته است. در آیه اول این سوره به معجزه بزرگ پیامبر اکرم (ص) «شق القمر» و دو نیم شدن کره ماه اشاره شده است.

مطالب مهم سوره:

1. معجزه شق‌القمر؛ 2. کیفیت حشر کافران و سرنوشت نیکوکاران و بدکاران؛ 3. بخش‌هایی از تاریخ پرماجرای حضرت نوح (ع) ؛ 4. بخش‌هایی از تاریخ اقوام و ملت‌های گذشته همچون قوم عاد، ثمود، لوط و آل فرعون؛ 5. آسان‌فهمی قرآن؛ 6. ثبت و ضبط دقیق تمام اعمال و رفتار بشر برای محاسبه در جهان دیگر.

نیز ر.ک:اسامی سوره قمر.

منابع

  1. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 55
  2. تاریخ قرآن : صفحه 587
  3. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 195
  4. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-42)
  5. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
  6. شناخت سوره های قرآن : صفحه 403
  7. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 445
  8. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
  9. تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 3

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره قمر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 054، سوره اقتربت، سوره اقتربت الساعة، سوره پنجاه و چهارم قرآن، سوره مُبیضّه

اعم

سوره های قرآن

اخص

آیه 001 قمر، آیه 002 قمر، آیه 005 قمر، آیه 013 قمر، آیه 014 قمر، آیه 019 قمر، آیه 020 قمر، آیه 024 قمر، آیه 027 قمر، آیه 042 قمر، آیه 043 قمر، آیه 044 قمر، آیه 045 قمر، آیه 047 قمر، آیه 049 قمر، آیه 10 قمر، آیه050 قمر

وابسته

اسامی سوره قمر

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره قمر به زیرصفحه سوره قمر/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • آشنایی با سوره ها : صفحه 28
  • آموزش علوم قرآن جلد 1 : صفحه 194
  • اسلام و هنر : صفحه 204
  • اعجاز قرآن : صفحه 587
  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-42)، 194، 195
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 142، 218
  • المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 55
  • بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 445
  • تاریخ جمع قرآن : صفحه 204، 290
  • تاریخ قرآن : صفحه 587
  • تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 3
  • جواهر القرآن : صفحه 137
  • شناخت سوره های قرآن : صفحه 403
  • علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
  • پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 146