سوره فصّلت
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره فصّلت : چهل و یکمین سوره قرآن
«فُصِّلَت» یعنی بخشبخش و فصلفصل شده است. آیه 2 این سوره میگوید این قرآن کتابی است که آیاتش برای مردمی که آگاهی دارند، بخشبخش نازل شده است؛ به همین مناسبت «فصّلت» نامیده شده است. این سوره به نام «مصابیح» هم یاد شده است؛ زیرا در آیه '12' از زینت آسمان توسط ستارهها که به مثابه چراغهایی هستند، سخن به میان آمده است. بعضی هم این سوره را به نام «حم سجده» میشناسند؛ زیرا یکی از چهار سوره عزائم و دارای سجده واجب است و برای تمایز این سوره با سوره «سجده اولی»، «حم سجده» نامیده شده است.
این سوره پیرامون اعراض کفار از کتابی که بر آنان نازل شده، یعنی از قرآن کریم، سخن میگوید. غرض اصلی سوره این است و به همین جهت از همان ابتدای سوره این معنا را خاطرنشان میسازد، و بعد از هر چند آیه یک بار همان را متعرض میشود. از این روی، اولین آیه آن آیه: «تَنْزِیلٌ مِنَ الرَّحْمنِ الرَّحِیمِ...» است، که تا شش آیه مساله انکار کتاب را دنبال میکند، سپس در آیه 26 میفرماید: «وَ قالَ الَّذِینَ کَفَرُوا لا تَسْمَعُوا لِهذَا الْقُرْآنِ...»، و در آیه 40 میفرماید: «إِنَّ الَّذِینَ یُلْحِدُونَ فِی آیاتِنا لا یَخْفَوْنَ عَلَیْنا...» و دنبالش میفرماید: «إِنَّ الَّذِینَ کَفَرُوا بِالذِّکْرِ لَمَّا جاءَهُمْ...»، و در اواخر سوره هم میفرماید: «قُلْ أَ رَأَیْتُمْ إِنْ کانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ ثُمَّ کَفَرْتُمْ بِهِ...».
لازمه اعراض مشرکین از کتاب خدا انکار اصول سهگانه دین است که اساس دعوت حقه اسلام را تشکیل میدهد، و آن عبارت است از وحدانیت خدا، نبوت خاتم الانبیاء (ص) ، و معاد، و چون چنین لازمهای در کار بود، لذا در باره این سه اصل مفصل سخن میگوید، و در ضمن بشارت و انذار میدهد.
از روایات استفاده میشود این سوره در اوایل بعثت نازل شده و مضامین آیاتش نیز بر این معنا دلالت دارد، در نتیجه این سوره مکی خواهد بود.
ویژگیهای سوره فصلت:
1. این سوره 54 آیه به عدد کوفی، 53 آیه به عدد حجازی، 52 آیه به عدد بصری و شامی، 56 آیه طبق شمارش برخی از قاریان دیگر، 796 کلمه و 3350 یا 3364 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول، شصت و یکمین و در قرآن کریم چهل و یکمین سوره است.
3. پس از سوره مؤمن و پیش از سوره «شوری» و پیش از هجرت در مکه نازل شد.
4. از نظر کمیت، از سورههای مثانی و شامل اندکی بیش از یک حزب قرآن است.
5. از سُوَر عزائم و دارای سجده واجب است.
6. گفتهاند آیه 34 آن منسوخ است.
مطالب مهم سوره:
1. نزول قرآن و اوصاف آن؛ 2. آفرینش آسمان و زمین و جهان از ماده گازی شکل؛ 3. یادآوری سرنوشت عبرتانگیز قوم عاد و ثمود؛ 4. صحنه رستاخیز و زندهشدن آدمیان و شهادت جوارح در دادگاه الهی؛ 5. آیات آفاقی و انفسی الهی.
نیز ر.ک:اسامی سوره فصّلت.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 17 : صفحه 358
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- تفسیر نمونه جلد 20 : صفحه 201
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 339
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 413
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «سوره فصّلت» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
- حم سجده ( علوم قرآنی )، حم فصّلت، سوره 041، سوره چهل و یکم قرآن، سوره حم سجده، سوره حم فصّلت، سوره مصابیح
اعم
اخص
- آیه 001 فصّلت، آیه 003 فصّلت، آیه 004 فصّلت، آیه 005 فصّلت، آیه 006 فصّلت، آیه 008 فصّلت، آیه 011 فصّلت، آیه 012 فصّلت، آیه 013 فصّلت، آیه 014 فصّلت، آیه 017 فصّلت، آیه 019 فصّلت، آیه 020 فصّلت، آیه 021 فصّلت، آیه 022 فصّلت، آیه 026 فصّلت، آیه 028 فصّلت، آیه 030 فصّلت، آیه 031 فصّلت، آیه 033 فصّلت، آیه 034 فصّلت، آیه 036 فصّلت، آیه 037 فصّلت، آیه 040 فصّلت، آیه 041 فصّلت، آیه 042 فصّلت، آیه 043 فصّلت، آیه 044 فصّلت، آیه 046 فصّلت، آیه 048 فصّلت، آیه 049 فصّلت، آیه 051 فصّلت، آیه 052 فصّلت، آیه016 فصلت، آیه053 فصلت
وابسته
نمایههای موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاحنامه).
برای دسترسی به نمایههای شامل واژه سوره فصّلت به زیرصفحه سوره فصّلت/نمایههای موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 22
- اعجاز قرآن : صفحه 586
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 43، 194
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1-2 : صفحه 42
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 42
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 281
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 142
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 364
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 17 : صفحه 358
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 413
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 203، 294
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- تفسیر نمونه جلد 20 : صفحه 201
- جواهر القرآن : صفحه 195
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 339
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 145