سوره فجر

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ سوره فجر

◄ آیه 001 فجر

◄ آیه 002 فجر

◄ آیه 004 فجر

◄ آیه 006 فجر

◄ آیه 007 فجر

◄ آیه 008 فجر

◄ آیه 014 فجر

◄ آیه 016 فجر

◄ آیه 022 فجر

◄ آیه 027 فجر ( علوم قرآنی )

◄ آیه 028 فجر

توضیح مفهومی

سوره فجر : هشتاد و نهمین سوره قرآن

خداوند در آیه اول این سوره به فجر (انفجار نور در خیمه ظلمت شب) قسم خورده است؛ به همین مناسبت، سوره «فجر» نامیده شد. سوره «فجر» پس از سوره «لیل» نازل شده است؛ همچنان که در طبیعت هم سپیده‌دم فجر پس از شب فرامی‌رسد.

روایات، این سوره را سوره حسین بن علی (ع) دانسته و به خواندن آن توصیه کرده‌اند. وجه تناسب آن این است که قیام حسین (ع) خود انفجار فجری از ایمان و جهاد در ظلمت شب جور و شرک بنی‌امیه بود و همچنان که با فجر و آغاز روز، حرکت و حیات مردم آغاز می‌شود، با خون حسین (ع) و یارانش در عاشورا، اسلام جانی تازه گرفت و حیاتی دوباره یافت.

در این سوره تعلق به دنیا بدان جهت که طغیان و کفران به دنبال دارد، مذمت شده، و اهل دنیا را به شدیدترین عذاب دنیا و آخرت تهدید نموده، روشن می‏سازد که انسان به خاطر کوتاه فکریش خیال می‏کند اگر خدا به او نعمتی داده به خاطر آن است که نزد خدا کرامت و احترامی دارد، و آن که مبتلا به فقر و فقدان است، به خاطر این است که در درگاه خدا خوار و بی‏مقدار است، اولی به خاطر پندار غلطش هر فساد و طغیانی را مرتکب می‏شود، و آن پندار غلط را روپوش و رفوی خطاهای خود می‏کند، و دومی هم به خاطر آن پندار غلطش کفر می‏گوید (و به هر ذلتی تن می‏دهد) و حال آن که امر بر او مشتبه شده، بلکه اگر قدرت و ثروت دارد و اگر مبتلا به فقر و تنگی معاش است، همه به منظور امتحان الهی است، تا روشن کند چه چیز از دنیایش برای آخرتش از پیش می‏فرستد. پس قضیه به آن صورت که انسان توهم می‏کند و به زبان هم جاری می‏سازد، نیست؛ بلکه به صورتی است که به زودی در قیامت که حساب و جزا به پا می‏شود، روشن می‏سازد که آنچه به او رسید همه امتحان بود، که او می‏توانست از دنیایش برای آخرتش گرفته، از پیش بفرستد، ولی نفرستاد، و عذاب آخرت را بر ثوابش ترجیح داد، پس از میان همه مردم دنیا کسی به سعادت زندگی آخرت نمی‏رسد، مگر نفس مطمئنه و کسی که دلش به پروردگارش گرم است و تسلیم امر او است، و در نتیجه طوفان‌های حوادث و گرفتاری‌ها، او را از جای نمی‏کند، و در او تغییر حالت پدید نمی‏آورد، و اگر ثروتمند شد، طغیان نمی‏کند؛ و اگر فقیر شد، کفران نمی‏ورزد.

گفته شده سوره مورد بحث به شهادت سیاق آیاتش در مکه نازل شده است.

ویژگی‌های سوره فجر:

1. سی آیه به عدد کوفی و شامی، 29 آیه به عدد بصری، 32 آیه به عدد حجازی، 33 آیه به عدد برخی از قاریان، 137 یا 139 کلمه و 577 یا 584 حرف دارد.

2. در ترتیب نزول، دهمین و در قرآن کریم هشتاد و نهمین سوره قرآن است.

3. پس از سوره لیل و پیش از سوره ضحی و پیش از هجرت در مکه نازل شد و هیچ آیه مدنی ندارد.

4. این سوره را مفصّل و از نوع اوساط آن می‌خوانند.

5. شانزدهمین سوره از سوره‌های بیست‌و‌سه گانه دارای سوگند است.

6. گفته‌اند در این سوره نسخی رخ نداده است.

مطالب سوره:

1. ایراد سوگندهای متعدد برای تهدید جباران و ستمگران؛ 2. اشاره به انتقام شدید خداوند از اقوام ستمگر همچون عاد، ثمود و فرعون به منظور عبرت و پندآموزی دیگران؛ 3. مسئله آزمایش انسان؛ 4. مسئله معاد و بیان سرنوشت مجرمان و کافران و پاداش مؤمنان صاحب نفس مطمئنه.

منابع

1. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 278
2. شناخت سوره های قرآن : صفحه 539
3. تفسیر نمونه جلد 26 : صفحه 437
4. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
5. تاریخ قرآن : صفحه 590
6. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
7. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 518

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره فجر» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 089، سوره امام حسین علیه السلام، سوره هشتاد و نهم قرآن

اعم

سوره های قرآن

اخص

آیه 001 فجر، آیه 002 فجر، آیه 004 فجر، آیه 006 فجر، آیه 007 فجر، آیه 008 فجر، آیه 014 فجر، آیه 016 فجر، آیه 022 فجر، آیه 027 فجر ( علوم قرآنی )، آیه 028 فجر

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره فجر به زیرصفحه سوره فجر/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• آشنایی با سوره ها : صفحه 43
• اسلام و هنر : صفحه 207
• اعجاز قرآن : صفحه 590
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1-2 : صفحه 55
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 55
• الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 294
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
• البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
• التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 135، 142، 157
• المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 278
• بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 518
• تاریخ جمع قرآن : صفحه 207، 296
• تاریخ قرآن : صفحه 590
• تفسیر نمونه جلد 26 : صفحه 437
• جواهر القرآن : صفحه 206
• شناخت سوره های قرآن : صفحه 539
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
• پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 148