سوره عصر
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره عصر : یکصد و سومین سوره قرآن
خداوند در نخستین آیه این سوره به «عصر» قسم یاد کرده است، و به همین دلیل «عصر» نامیده شده است. سوره در جواب این قَسَم، به خلاصهای از معارف قرآن اشاره میکند، و تمامی معارف قرآنی و مقاصد مختلف آن را که عبارتند از: ایمان، عمل صالح، حق و صبر، در کوتاهترین بیان خلاصه کرده است.
در باره مراد از' عصر' که بدان قسم یاد شده، نظرات مختلفی بیان شده است، هم چون:
1. منظور از عصر، عصر ظهور رسول خدا (ص) است، که عصر طلوع اسلام بر افق مجتمع بشری، و ظهور و غلبه حق بر باطل است، چون مضمون دو آیه بعد این است که خسران نوع انسان را فراگیر است و تنها کسانی را فرا نمیگیرد که از حق پیروی نموده، و در برابر آن صبر کنند، و این اقلیت عبارتند از کسانی که به خدا و روز جزا ایمان آورده و عمل صالح کنند.
2. مراد از عصر، وقت عصر، یعنی آخر روز است، چون این وقت دلالت دارد بر تدبیر ربوبی که روز را میبرد و شب را میآورد، و قدرت و سلطنت را از سلطان روز یعنی خورشید سلب میکند.
3. مراد نماز عصر است، که نماز وسطی است که از همه نمازهای یومیه فضیلت بیش تری دارد.
4. مراد شب و روز است، که در اصطلاح به آنها عصران گفته میشود.
5. منظور از عصر دهر است، که در آن عجائبی وجود دارد، که بر قدرت ربوبی دلالت دارد.
6. در بعضی از روایات آمده که منظور، عصر ظهور مهدی (ع) است که در آن عصر حق بر باطل به طور کامل غلبه کند.
ویژگیهای سوره عصر:
1. سه آیه، چهارده کلمه و 73 یا 68 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول، سیزدهمین و در قرآن کریم یکصد و سومین سوره است.
3. پس از سوره انشراح و پیش از هجرت در مکه نازل شد. گرچه برخی آن را مدنی دانستهاند.
4. از سورههای مفصل و از نوع قصار آن است.
5. بیست و سومین و آخرین سورهای است که با سوگند آغاز میشود.
6. برخی گفتهاند آیه: «إِنَّ الْإِنسَانَ لَفِی خُسْرٍ» با استثنای بعدش: «إِلَّا الَّذِینَ آمَنُوا… » نسخ شده است.
مطالب سوره عصر:
1. سوگند به عصر؛ 2. ایمان و عمل صالح، عامل نجات انسانها از زیانکاری و خسران؛ 3. اشاعه فرهنگ صبر و استقامت در جامعه.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 355
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 595
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز : صفحه 595
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 289
- تاریخ قرآن : صفحه 590
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «سوره عصر» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
نمایههای موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاحنامه).
برای دسترسی به نمایههای شامل واژه سوره عصر به زیرصفحه سوره عصر/نمایههای موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 49
- آشنایی با علوم قرآن جلد 1 : صفحه 338
- اعجاز قرآن : صفحه 590
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 135، 141
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 376
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 355
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز : صفحه 595
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 208
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 289
- جواهر القرآن : صفحه 209
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 595
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 149