سوره صف
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره صف : شصت و یکمین سوره قرآن
«خداوند پیکارگرانی را دوست می‌دارد که در راه او همچون صفی فولادین و بنیانی استوار می‌جنگند». این مطلب در آیه 4 این سوره بیان شده است؛ لذا سوره را «صف» نامیده‌اند. واژه «صف» هفت بار در قرآن به‌کار رفته است.
این سوره تشویق و تحریک مسلمانان به مبارزه با دشمن و معرفی اسلام به‌عنوان فروغی الهی و فروزان و نویددهنده غلبه و حاکمیت این آیین بر ادیان دیگراست. محور آیات این سوره بر دو موضوع «عقیده» و «جهاد» است.
بدین سان، این سوره مؤمنان را ترغیب و تحریک میکند بر این که در راه خدا جهاد نموده، با دشمنان دین او کارزار نمایند. و خبر میدهد که این دین نوری است درخشان از جانب خدای سبحان که کفار اهل کتاب میخواهند آن را با دهان خود خاموش کنند، ولی خدا نور آن را تمام میکند، هر چند که کافران کراهت داشته باشند، و دین خود را بر تمامی ادیان غلبه میدهد هر چند که مشرکین نخواهند. و این پیغمبری که به وی ایمان آوردهاند فرستادهای است از طرف خدای سبحان، او را فرستاده تا هدایت باشد، و دین حق را به شما برساند، و این همان است که عیسی بن مریم (ع) بنی اسرائیل را به آمدنش بشارت داد.
پس بر مؤمنین است که کمر همت بر اطاعتش ببندند، و آنچه امر میکند، امتثال کنند؛ و در راه خدا جهاد نموده، خدا را در دینش یاری کنند، تا خدای تعالی به سعادت آخرتشان رسانیده، یاریشان کند، و در دنیا فتح و پیروزی نصیبشان کند، و بر دشمنانشان غالب و مسلط نماید. و نیز بر مؤمنین است که هرگز آنچه را که خود عمل نمیکنند، به دیگران نگویند؛ و در آنچه وعده میدهند، تخلف ننمایند؛ که این گونه اعمال ایشان را مستوجب خشمی از خدا نموده، رسول را آزار میدهد. و این خطر را هم دارد که خدا دلهایشان را منحرف سازد، همان طور که با قوم موسی (ع) چنین کرد، چون با این که میدانستند آن جناب رسول خدا به سوی ایشان است، آزارش دادند. و خدا مردم ستمکار را هدایت نمیکند. گفته شده: این سوره به شهادت زمینه آیاتش در مدینه نازل شده است.
ویژگی‌های سوره صف:
1. چهارده آیه، 221 یا 226 کلمه و 900 یا 966 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول یکصد و نهمین و در قرآن کریم شصت و یکمین سوره است.
3. پس از سوره تغابن و پیش از سوره جمعه در مدینه نازل شد و هیچ آیه مکی ندارد.
4. از سُوَر مفصل و از نوع طوال آن و شامل بخشی از یک حزب قرآن است.
5. یکی از چهارده سوره جمعی‌النزول قرآن است که به طور مجموع و یکباره نازل شد.
6. گفته شده است آیه ناسخ و منسوخ ندارد.
مهم‌ترین مطالب آن:
1. دعوت به هماهنگی گفتار و کردار و توبیخ از شعارهای بدون عمل؛ 2. دعوت به جهاد؛ 3. بشارت حضرت مسیح (ع) به ظهور پیامبر اسلام (ص) ؛ 4. اشاره به حواریّون حضرت عیسی (ع) .
نیز ر.ک:اسامی سوره صف.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 248
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 462
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 460
- تفسیر نمونه جلد 24 : صفحه 55
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 437
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- تاریخ قرآن : صفحه 588
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 195
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (43-44)
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره صف» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 صف، آیه 002 صف، آیه 006 صف، آیه 008 صف، آیه 009 صف ( علوم قرآنی )، آیه 012 صف، آیه 013 صف، آیه 014 صف، آیه 10 صف، آیه 11 صف
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره صف به زیرصفحه سوره صف/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 31
- آموزش علوم قرآن جلد 1 : صفحه 195
- اعجاز قرآن : صفحه 588
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (4-43)، (43-44)، 195
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193، 194
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 138، 141، 153
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 248
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 460، 462
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 205، 290، 295
- تاریخ قرآن : صفحه 588
- تفسیر نمونه جلد 24 : صفحه 55
- جواهر القرآن : صفحه 201
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 437
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- علوم القرآن : صفحه 408
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 146، 148