سوره شمس
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره شمس : نود و یکمین سوره قرآن
نخستین آیه این سوره، مشتمل بر سوگند به خورشید و فروغ آن است. کلمه «شمس» 34 بار در قرآن آمده است؛ از جمله در آغاز این سوره که خداوند به آن سوگند یاد کرده و سبب نامیدن سوره به «شمس» شده است.
پیام سوره این است که «فلاح» در سایه «تزکیه نفس»، و زیان و تباهی بر اثر پوشاندن و گمراه کردن نفس تحقق می‌یابد. از این روی، انسان- که با الهام خدا تقوا را از فجور و کار نیک را از کار زشت تمیز میدهد- اگر بخواهد رستگار شود باید باطن خود را تزکیه کند، و آن را با پرورشی صالح بپروراند و رشد دهد، با تقوا بیاراید، و از زشتیها پاک کند، و‌گرنه از سعادت و رستگاری محروم میماند، هر قدر بیش تر آلودهاش کند، و کمتر بیاراید محرومیتش بیش تر می‌شود، و آن گاه به عنوان شاهد داستان ثمود را ذکر میکند که به جرم این که پیامبرشان حضرت صالح را تکذیب کرده، ناقهای را که مامور به حمایت از آن بودند بکشتند، به عذاب استیصال و انقراض مبتلا شدند، و با نقل این داستان به اهل مکه تعریض و توبیخ میکند. سوره مورد بحث به شهادت زمینهای که دارد در مکه نازل شده است.
ویژگی‌های سوره شمس:
1. پانزده آیه به عدد کوفی و بصری و شامی و مدنی، 16 آیه به عدد مکی، 54 کلمه و 240، 247 یا 253 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول بیست و ششمین و در قرآن کریم نود و یکمین سوره است.
3. پس از سوره قدر و پیش از سوره بروج در مکه نازل شد و هیچ آیه مدنی ندارد.
4. از سُوَر مفصّل و از نوع اوساط آن به شمار می‌آید.
5. هیجدهمین سوره‌ای است که با سوگند آغاز می‌شود.
6. گفته‌اند نسخی در آیات آن رخ نداده است.
مطالب سوره:
1. یازده سوگند به منظور بیان عظمت اشیای مورد سوگند و اثبات نیاز به تهذیب برای رستگاری؛ 2. اشاره به نفس انسان و آمادگی آن برای کمال؛ 3. خودسازی و تزکیه؛ 4. اشاره به قوم ثمود و ناقه صالح و مجازات آنان به دلیل ترک تهذیب نفس و فرورفتن در شقاوت.
نیز ر.ک:اسامی سوره شمس.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 296
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 547
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 522
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 35
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره شمس» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 شمس، آیه 002 شمس، آیه 005 شمس، آیه 006 شمس، آیه 007 شمس ( علوم قرآنی )، آیه 008 شمس ( علوم قرآنی )، آیه 009 شمس ( علوم قرآنی )، آیه 013 شمس، آیه 014 شمس
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره شمس به زیرصفحه سوره شمس/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 44
- اعجاز قرآن : صفحه 590
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 56
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 295
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 296
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 140
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 20 : صفحه 296
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 522
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 207، 296
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 35
- جواهر القرآن : صفحه 207
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 547
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 315
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 149