سوره روم ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره روم ( علوم قرآنی ) : سوره سی‌ام قرآن
خداوند در آغاز این سوره، از پیروزی روم پس از شکست خوردن از ایران خبر می‌دهد. این پیشگویی و حادثه مربوط به صدر اسلام است و در واقع به پیروزی امت مسلمان پس از شکست از دو اَبَرقدرت آن‌روز جهان، نوید می‌دهد و تقویتی است برای مسلمانان آن‌روز که مورد آزار مشرکان مکه قرار داشتند، و آینده‌ای تابناک را در افق حیات بشری نشان می‌دهد.
بعد از بیان این نوید و وعده به مسلمانان، به وعدهگاه اکبر یعنی قیامت و یوم الوعد منتقل میشود، روزی که تمامی افراد و اقوام در آن روز به سوی خدا بازمیگردند، آن گاه به استدلال بر مساله معاد پرداخته، سپس کلام را به آیات ربوبیت معطوف میدارد و صفات خاصه خدا را برمیشمارد، و در آخر، سوره را با وعده نصرت به رسول گرامیاش ختم میکند، و بر فرا رسیدن این وعده تاکید بلیغ نموده و میفرماید: «فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا یَسْتَخِفَّنَّکَ الَّذِینَ لا یُوقِنُونَ»؛ صبر کن که وعده خدا حق است، و کسانی که یقین ندارند تو را در کارت سست نسازند. در چند آیه قبل نیز فرموده بود: '«کانَ حَقًّا عَلَیْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِینَ»؛ یاری ما برای مؤمنین حقی است بر ما.
پس معلوم شد که غرض سوره وعده دادن قطعی خدا به یاری دین است، و اگر قبل از بیان این غرض، مساله وعده غلبه روم را در چند سال بعد ذکر کرد، برای این است که مؤمنین وقتی دیدند که وعده غلبه روم عملی شد، یقین کنند که وعده دیگر خدا نیز عملی خواهد شد، و نیز یقین کنند که وعده آمدن قیامت هم، مانند سایر وعدههایش عملی میشود، آری عقل هر عاقلی حکم میکند که وقتی خدای تعالی دو تا از وعدههایش را عملی کرد سایر وعدههایش نیز عملی میشود، و باید از خطرهایی که وعده آن را می‌دهد بر حذر بود.
ویژگی‌های سوره روم:
1. دارای 65 آیه به عدد مکی و مدنی و شصت آیه به عدد دیگر مکاتب (عدد اخیر، مشهور و صحیح‌تر می‌نماید) 807، 819 یا 820 کلمه و 3534 یا 3530 حرف است.
2. در ترتیب نزول، هشتاد و چهارمین سوره و سوره سی‌ام قرآن کریم است و پس از سوره انشقاق و پیش از سوره عنکبوت در مکه نازل شد؛ به جز آیه 17 که مدنی است.
3. از نظر کمیت از سور مثانی و حدود یک حزب از قرآن است.
4. گفته‌اند یک آیه منسوخ دارد.
مطالب مهم سوره روم:
1. پیشگویی از پیروزی رومیان بر ایرانیان؛ 2. بیان آیات عظمت خداوند در آسمان و زمین و در وجود انسان‌ها؛ 3. بیان توحید فطری، پس از ذکر ادلّه آفاقی و انفسی؛ 4. شرح و تبیین حالات افراد بی‌ایمان و گنهکار؛ 5. اشاره به بخشی از قوانین و سنت‌های الهی در جامعه؛ مانند قانون زوجیّت و مودّت.
منابع
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 452
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 365
- تاریخ قرآن : صفحه 585
- تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 353
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 154
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره روم ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 روم، آیه 002 روم، آیه 004 روم، آیه 005 روم، آیه 006 روم، آیه 007 روم ( علوم قرآنی )، آیه 013روم، آیه 016 روم، آیه 017 روم، آیه 018 روم، آیه 019 روم، آیه 021 روم، آیه 022 روم، آیه 024 روم، آیه 026 روم، آیه 027 روم، آیه 028 روم، آیه 034 روم، آیه 038 روم، آیه 039 روم، آیه 041 روم ( علوم قرآنی )، آیه 042 روم ( علوم قرآنی )، آیه 043 روم، آیه 055 روم، آیه 056 روم
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره روم ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره روم ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 18
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 36
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 250
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 137، 203
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 243، 359
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 16 : صفحه 154
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 365
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 202، 289، 294
- تاریخ قرآن : صفحه 585
- تفسیر نمونه جلد 16 : صفحه 353
- جمال القراء و کمال الاقراء جلد 1 : صفحه 452
- جواهر القرآن : صفحه 119، 188
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 144