عملکردها

سوره حشر ( علوم قرآنی )

از دانشنامه علوم اسلامی

توضیح مفهومی

سوره حشر ( علوم قرآنی ) : پنجاه و نهمین سوره قرآن

«حشر» به معنای جمع شدن و انجام کار جمعی است. کلمه «حشر» در آیه 44 سوره ق و آیه 2 سوره حشر به کار رفته است.

پس از خیانت و پیمان‌شکنی یهود بنی‌نضیر، مسلمانان با یک حرکت جمعی، آنان را از اطراف مدینه بیرون راندند. با توجه به اهمیت این واقعه، سوره به نام «حشر» خوانده شد. نام دیگر آن «بنی‌نضیر» است.

یهودیان بنی نضیر بخاطر نقض پیمانی که با مسلمین بسته بودند، محکوم به جلای وطن شدند. این سوره اشاره دارد سبب نقض عهدشان این بود که منافقان به ایشان وعده دادند که اگر نقض عهد کنید، ما شما را یاری می‏کنیم؛ ولی همین که ایشان نقض عهد کردند، منافقین به وعده‏ای که داده بودند وفا ننمودند. و در ضمن این اشارات، مطالبی دیگر نیز در این سوره آمده، و از آن جمله مساله حکم غنیمت اموال بنی نضیر است.

و از آیات برجسته این سوره، هفت آیه آخر آن است که خدای سبحان در آن‌ها بندگان خود را دستور می‏دهد از طریق مراقبت نفس و محاسبه آن آماده دیدارش شوند، و عظمت کلام و جلالت قدر خود را در قالب بیان عظمت ذات و اسماء و صفاتش، بیان می‏فرماید.

ویژگی‌های سوره حشر:

1. دارای 24 آیه و 445 یا 448 کلمه و 1913 یا 1971 حرف است.

2. در ترتیب نزول، یکصدو یکمین و در ترتیب قرآن کریم پنجاه و نهمین سوره است که پس از سوره بیّنه و پیش از سوره نور نازل شد.

3. مدنی است و آیه مکی ندارد.

4. از سوره‌های مفصل طوال و حدود نیم حزب قرآن است.

5. سومین سوره از مسبّحات است.

6. یک آیه ناسخ دارد.

احکام فقهی سوره: 1. روش تقسیم غنائم جنگی؛ 2. اختصاص فیء به رسول گرامی اسلام (ص) .

مهم‌ترین پیام‌های سوره:

1. تسبیح خداوند توسط همه اشیا؛ 2. داستان جنگ بنی‌نضیر؛ 3. احکام فیء (زمین‌هایی که بدون جنگ به‌دست می‌آید) ؛ 4. وجوب اطاعت از پیامبر اسلام (ص) ؛ 5. تمجید از زحمات و فداکاری‌های مهاجران و انصار؛ 6. عظمت و قداست قرآن؛ 7. سرزنش منافقان.

منابع

  1. بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 458
  2. تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 476
  3. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
  4. شناخت سوره های قرآن : صفحه 423
  5. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 37
  6. تاریخ قرآن : صفحه 587
  7. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)
  8. المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 200

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «سوره حشر ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

سوره 059، سوره بنی نضیر، سوره پنجاه و نهم قرآن

اعم

سوره های قرآن، سُوَر مسبَّحات

اخص

آیه 001 حشر، آیه 002 حشر، آیه 003 حشر، آیه 005 حشر، آیه 008 حشر، آیه 009 حشر ( علوم قرآنی )، آیه 010 حشر ( علوم قرآنی )، آیه 014 حشر، آیه 015 حشر، آیه 016 حشر، آیه 018 حشر، آیه 019 حشر، آیه 021 حشر، آیه 023 حشر، آیه 024 حشر، آیه 11 حشر، آیه فیء

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره حشر ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره حشر ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

  • الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (41-43)، 195
  • البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
  • البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
  • التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (137-140)
  • المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 200
  • بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 458
  • تاریخ جمع قرآن : صفحه 205، 290
  • تاریخ قرآن : صفحه 587
  • تفسیر نمونه جلد 23 : صفحه 476
  • جواهر القرآن : صفحه 139، 201
  • شناخت سوره های قرآن : صفحه 423
  • علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 37
  • لباب النقول فی اسباب النزول : صفحه 191
  • پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 146