سوره تغابن ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره تغابن ( علوم قرآنی ) : شصت و چهارمین سوره قرآن
«تغابن» به معنای گول خوردن، حسرت، احساس خسارت و پشیمانی، یکی از نام‌های روز قیامت است که در آیه 9 این سوره آمده است؛ زیرا در قیامت گروهی از انسان‌ها از اینکه برای حیات ابدی آن جهان عمل صالحی ذخیره نکرده‌اند یا گناه و معصیت و فساد همراه آورده‌اند، احساس ضرر و خسران می‌کنند و حسرت و افسوس می‌خورند.
در آیه 9 از رستاخیز به «یوم‌التغابن» یاد می‌کند. در این سوره، بسیار به «انفاق» تشویق می‌کند تا انسان مفتون اموال و اولاد نشود و در قیامت مغبون و زیانکار نباشد؛ از این رو، «تغابن» نام گرفته است.
این سوره از نظر سیاق و نظم شبیه به سوره حدید است، و گویی خلاصهای از آن است، و غرض سوره این است که مؤمنین را تشویق و تحریک کند که در راه خدا انفاق کنند، و غرض دیگرش این است که ناراحتیها و تاسفهایی که در اثر هجوم مصائب در دلهاشان نشسته برطرف سازد، و نوید دهد که اگر در راه ایمان به خدا و جهاد در راه او و انفاق در آن راه مشقاتی را متحمل میشوند، همه به اذن خدا است.
و آیاتی که در صدر سوره واقع شده جنبه مقدمه و زمینهچینی برای بیان این غرض را دارد، در آن آیات بیان می‌کند که اسمای حسنا و صفات علیای خدا اقتضا می‌کند که برای بشر بعث و بازگشتی فراهم سازد، تا همه به سویش برگردند و در آن بازگشت اهل ایمان و عمل صالح به سوی بهشت جاودان هدایت شوند، و اهل کفر و تکذیب به سوی آتش ابدی رانده شوند، پس این مطالب مقدمه چینی است برای آیات بعد که میفرماید: باید خدا و رسول را اطاعت کنید و بر مصائب و نیز در برابر انفاق در راه خدا خویشتندار باشید، بدون اینکه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتت‌گران بیمی به خود راه دهید.
ویژگیهای سوره تغابن:
1. هجده آیه، 241 کلمه و 1070 یا 1091 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول، یکصد و هشتمین سوره است و پس از سوره تحریم و پیش از سوره صف فرود آمد، و در ترتیب مصحف شریف، شصت و چهارمین سوره است.
3. پس از هجرت در مدینه نازل شد و سوره‌ای مدنی به‌شمار می‌آید؛ مگر آیات 14 تا 18 که گفته‌اند مکی است. برخی از مفسران قائلند که این سوره مکی است.
4. از نظر حجم از سوره‌های مفصّل و از گروه طوال آن به شمار می‌آید که بخشی از یک حزب قرآن را تشکیل می‌دهد.
5. ششمین سوره از سوره‌های مسبّحات است.
6. فقط یک آیه ناسخ دارد و هیچ آیه منسوخی ندارد.
مطالب برجسته این سوره:
1. تسبیح خداوند توسط موجودات عالم؛ 2. اشاره به خلقت زمین و آسمان؛ 3. وسیله بودن مال، زن و فرزند برای آزمایش انسان؛
4. معاد و ترسیم سرنوشت نیکوکاران و بدکاران.
منابع
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 294
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 467
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194
- تاریخ قرآن : صفحه 588
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره تغابن ( علوم قرآنی )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 001 تغابن، آیه 002 تغابن، آیه 004 تغابن، آیه 007 تغابن، آیه 008 تغابن ( علوم قرآنی )، آیه 014 تغابن، آیه 016 تغابن
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره تغابن ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره تغابن ( علوم قرآنی )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 32
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 194، 195
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (137-139)، 153
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 19 : صفحه 294
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 467
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 205، 290
- تاریخ قرآن : صفحه 588
- جواهر القرآن : صفحه 140، 202
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 146