سوره بیّنه
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره بیّنه : نود و هشتمین سوره قرآن
«بَیِّنه» به معنای دلیل روشن و حجت آشکار است. این سوره بیانگر رسالت عام پیامبر (ص) درباره مشرکان، یهود و نصاری و سایر اهل کتاب و دعوت او از همه بشر به آیین حقّ است؛ و صلاح جامعه انسانی را در سایه اعتقاد و عمل، و گرایش مشرکان و اهل کتاب به ایمان توحیدی را در سایه آمدن «بینه» می‌داند و خود حضرت محمد (ص) نمونه و مصداقی از این حجّت آشکار برای اندیشه‌ها و ادیان است؛ به همین جهت «بیّنه» نام سوره شده است.
براساس این سوره، عمومیت رسالت آن جناب مقتضای سنت الهی، یعنی سنت هدایت است، همان سنتی که در بیان آن فرموده: «إِنَّا هَدَیْناهُ السَّبِیلَ إِمَّا شاکِراً وَ إِمَّا کَفُوراً»، «وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِیها نَذِیرٌ» و بر عمومیت دعوت آن جناب استدلال کرده، به اینکه دعوت آن حضرت متضمن صلاح مجتمع انسانی است، و عقاید و اعمال افراد و جوامع را صالح میسازد.
ویژگی‌های سوره بیّنه:
1. هشت آیه به عدد اکثر مکتب‌های تفسیری، نُه آیه به عدد بصری، 94 یا 74 کلمه و 392، 399 یا 404 حرف دارد.
2. یکصدمین سوره در ترتیب نزول، و نود و هشتمین سوره در مصحف شریف است و پس از سوره طلاق و پیش از سوره حشر نازل شد.
3. برخی بر این باورند این سوره هم با نزول در مکه میسازد و هم نزول در مدینه، هر چند که از نظر سیاق به مدنی بودن شبیهتر است. و عده‌ای معتقدند این سوره یکباره و به طور مجموع در مدینه فرود آمده است و آیه مکی ندارد. برخی مفسران، این سوره را مکی دانسته؛ ولی مخالفان می‌گویند: این نظر، مخالف محتوا و سیاق آیات سوره بیّنه است؛ چون آیات این سوره نسبتاً طولانی و بلند است.
4. از نظر کمیت از سور مفصّل و در گروه اوساط قرار گرفته است.
5. نسخی در آیات آن نیست.
این سوره نام‌های دیگری مانند لم یکن، اهل کتاب، قیامت، قیّمه و بریّه دارد.
محتوای سوره بیّنه:
1. درخواست برهان و بیّنه از رسول خدا (ص) و انکار و کفر ورزیدن مشرکان پس از ارائه بیّنه و برهان.
2. تقسیم مشرکان به گروه عنودی که در کفر فرو رفته و جایگاه آنان جهنم است و گروه ایمان آورده که به بهشت برین نائل خواهند شد.
منابع
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 533
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 575
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 574
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 195
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 196
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «سوره بیّنه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
- سوره 098، سوره انفکاک، سوره اهل کتاب، سوره بریّه، سوره بینه، سوره قیامت ( سوره بیّنه )، سوره لم یکن، سوره نود و هشتم قرآن
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سوره بیّنه به زیرصفحه سوره بیّنه/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 47
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 196
- الاتقان فی علوم القرآن : صفحه 196
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 251
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (137-139)، 159
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 533
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 207، 208، (291-296)
- تاریخ قرآن : صفحه 590
- تفسیر نمونه جلد 27 : صفحه 195
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 574، 575
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 317
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 149