سوره احقاف ( علوم قرآنی )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
سوره احقاف ( علوم قرآنی ) : چهل و ششمین سوره قرآن
«احقاف» نام سرزمین قوم عاد و نزدیک یمن است. در آیه 21 سوره احقاف آمده است: «حضرت هود قوم خویش (عاد) را در سرزمین احقاف، از عذاب خدا بیم داد». نام سوره از همین آیه گرفته شده است.
غرض این سوره انذار مشرکینی است که دعوت به ایمان به خدا و رسول و معاد را رد میکردند. و این انذار مشتمل است بر عذاب الیم برای کسانی که آن را انکار نموده، از آن اعراض کنند، و به همین جهت این سوره با اثبات معاد آغاز شده، میفرماید: «ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَیْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ»، و تا آخر سوره همین مطلب را مکررا خاطرنشان ساخته است. یک جا میفرماید: «وَ إِذا حُشِرَ النَّاسُ...»، و جای دیگر میفرماید: «وَ الَّذِی قالَ لِوالِدَیْهِ أُفٍّ لَکُما أَ تَعِدانِنِی أَنْ أُخْرَجَ...»، و باز جای دیگر میفرماید: «وَ یَوْمَ یُعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَی النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَیِّباتِکُمْ...» و نیز میفرماید: «وَ یَوْمَ یُعْرَضُ الَّذِینَ کَفَرُوا عَلَی النَّارِ أَ لَیْسَ هذا بِالْحَقِّ...»، و در آخر سوره میفرماید: «کَأَنَّهُمْ یَوْمَ یَرَوْنَ ما یُوعَدُونَ لَمْ یَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ...».
و در این آیات احتجاج بر یگانگی خدا و بر نبوت نیز شده، و اشارهای هم به هلاکت قوم هود و قریههای پیرامون مکه رفته است، و به این وسیله مردم را انذار میکند. و نیز از آمدن چند نفر از طائفه جن نزد رسول خدا (ص) خبر میدهد که بعد از شنیدن آیاتی از قرآن به آن جناب ایمان آورده، به نزد قوم خود بازگشتند، تا ایشان را انذار کنند.
ویژگیهای سوره احقاف:
1. این سوره 35 آیه به عدد کوفی (اصح اعداد) ، 34 آیه به عدد مکاتب تفسیری کوفه، بصره، شام، مکه و مدینه، 644 یا 648 کلمه و 2598 یا 2668 حرف دارد.
2. در ترتیب نزول، شصت و ششمین، و در ترتیب مصحف شریف، چهل و ششمین سوره قرآن است که پس از سوره جاثیه و پیش از سوره ذاریات نازل شد.
3. پیش از هجرت در مکه نازل شد و از سور مکی به شمار میآید؛ به جز آیات 10، 15 و 30 که گفتهاند مدنی است.
4. از نظر شمار آیات از سُوَر مثانی و به مقدار یک حزب قرآن است.
5. بیست و هفتمین سوره از سُوَر مقطّعات است که با حروف مقطعه «حم» آغاز میشود.
6. هفتمین و آخرین سوره از سُوَر حوامیم است.
7. هفتمین سورهای است که با سوگند آغاز میشود.
پیامهای مهم سوره احقاف:
1. بیان عظمت قرآن؛ 2. مبارزه با شرک و بتپرستی؛ 3. عمومیت و گسترش دعوت پیامبر اسلام (ص) حتی برای جنّیان؛ 4. هدفدار بودن خلقت آسمان و زمین و جهان آفرینش؛ 5. معاد و سرنوشت مؤمنان و کافران در قیامت؛ 6. فرازهایی از تاریخ قوم حضرت هود (قوم عاد) و سرنوشت آنان.
منابع
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 65
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 145
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 293
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 363
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 448
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 185
اصطلاحنامه
مترادفات
از واژه «سوره احقاف ( علوم قرآنی )» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- آیه 004 احقاف، آیه 009 احقاف، آیه 015 احقاف، آیه 017 احقاف، آیه 019 احقاف، آیه 020 احقاف، آیه 025 احقاف، آیه 026 احقاف، آیه 029 احقاف، آیه 030 احقاف، آیه 031 احقاف، آیه 035 احقاف، آیه 10 احقاف، آیه 11 احقاف، آیه010 احقاف
نمایههای موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاحنامه).
برای دسترسی به نمایههای شامل واژه سوره احقاف ( علوم قرآنی ) به زیرصفحه سوره احقاف ( علوم قرآنی )/نمایههای موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- آشنایی با سوره ها : صفحه 25
- اسلام و هنر : صفحه 204
- اعجاز قرآن : صفحه 586
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 41، 43، 65
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 1-2 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 43
- الاتقان فی علوم القرآن جلد 4 : صفحه 282
- البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه 193
- البرهان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 249
- التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 136، 215
- التمهید فی علوم القرآن جلد 2 : صفحه 367
- المیزان فی تفسیر القرآن جلد 18 : صفحه 185
- بصائر ذوی التمییز فی لطائف الکتاب العزیز جلد 1 : صفحه 448
- تاریخ جمع قرآن : صفحه 204
- تاریخ قرآن : صفحه 586
- تفسیر نمونه جلد 21 : صفحه 293
- جواهر القرآن : صفحه 135، 197
- شناخت سوره های قرآن : صفحه 363
- علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 316
- پژوهشی در تاریخ قرآن کریم : صفحه 145