سببیت معتزلی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سببیت معتزلی : سببیت قیام اماره در تغییر حکم واقعی طبق مؤدای اماره
سببیت معتزلی، مقابل سببیت اشعری و سببیت امامی بوده و به این معنا است که قیام اماره سبب ایجاد مصلحت در مؤدای اماره می‌گردد ـ که این مصلحت بیشتر از مصلحت حکم واقعی است ـ به گونه‌ای که حکمی بر طبق اماره جعل می‌گردد و در حق مکلفان فعلیت می‌یابد و در حقیقت، قیام اماره سبب تبدیل حکم واقعی به حکم مطابق اماره شده و حکم مطابق با اماره، حکم فعلی می‌گردد.
به بیان دیگر، معتزله می‌گویند: خداوند در لوح محفوظ احکامی دارد که عالم و جاهل در آن شریک‌اند، ولی احکام واقعی وقتی به درجه فعلیت می‌رسد که اماره به آنها اصابت کند و احکامی که اماره‌ای بر آنها قائم نشده در مرحله شأنیت و اقتضا باقی می‌ماند؛ بنابراین، اگر اماره مخالف واقع در آمد، سبب از بین رفتن ملاک واقع می‌گردد، و در نتیجه، موجب انقلاب واقع می‌شود. بنابراین، فعلیت یافتن حکم واقعی در صورتی است که مجتهد به آن فتوا دهد.
منابع
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 76
- شرح رسائل جلد 1 : صفحه 172
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه (472-473)
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 95
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 43
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 526
- المعجم الاصولی : صفحه 635
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سببیت معتزلی به زیرصفحه سببیت معتزلی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- المحصول فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 430، 432
- المحصول فی علم الاصول جلد 4 : صفحه (472-473)
- المعجم الاصولی : صفحه 635
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 526
- بحوث فی علم الاصول جلد 4 : صفحه 215
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 76
- شرح رسائل جلد 1 : صفحه 172
- فرائد الاصول جلد 1 : صفحه 43، 44
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 95
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 758
- محاضرات فی اصول الفقه جلد 2 : صفحه 266، 269، 270