سببیت محض
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
سببیت محض : سببیت قیام اماره در حدوث مصلحت و جعل حکم واقعی طبق آن
سببیت محض یا سببیت کامل، که به اشاعره نسبت داده می‌شود مقابل سببیت سلوکی است و به این معنا است که قیام اماره سبب ایجاد مصلحت در مؤدای اماره می‌گردد، به گونه‌ای که به دنبال آن و طبق آن، حکم واقعی جعل می‌شود. لازمه این نوع سببیت، تصویب است.
به بیان دیگر، اشاعره می‌گویند: خداوند در لوح محفوظ هیچ حکمی ندارد و جعل حکم از سوی او، تابع فتاوا و آرای مجتهدان است.
نکته:
سببیتی نیز منسوب به معتزله است که طبق آن، اماره سبب ایجاد مصلحتی در مؤدای خود شده و موجب تغییر حکم واقعی می‌گردد، به گونه‌ای که وظیفه فعلی مکلفان عمل به تکالیفی است که اماره بر آنها اقامه شده و مؤدای اماره می‌باشد، اما احکامی که اماره بر آنها اقامه نشده، فقط در مرحله شأنیت و اقتضا باقی می‌ماند.
طبق این نظریه، احکام واقعی در لوح محفوظ وجود دارد؛ اما حکم واقعی فعلی، تابع آرای مجتهدان است و با تبدیل رأی آنها، دگرگون می‌شود. این نظریه هر چند سببیت محض نیست، اما در نهایت به آن بر می‌گردد.
منابع
- شرح اصول فقه جلد 3 : صفحه 76
- فوائد الاصول جلد 3 : صفحه 95
- فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 758
- انوار الاصول جلد 3 : صفحه 526
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 44
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه 42
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه سببیت محض به زیرصفحه سببیت محض/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.