رموز متأخرین
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
رموز متأخرین : علائم وضع شده توسط استادان متأخر علم قرائت برای انواع وقف
استادان علم قرائت برای وقف‌های مختلف نشانه‌هایی وضع و تعیین کرده‌اند تا هنگام تلاوت قرآن، با توجه به آن علائم ورعایت آن‌ها خللی در معانی آیات پدید نیاید. ابوعبدالله محمد بن طیفور سجاوندی (از قاریان اهل‌سنت و جماعت) شش حرف برای نشانه وقف وضع کرد که به رموز سجاوندی مشهور و عبارتند از: م؛ ط؛ ج؛ ز؛ ص؛ لا. این رموز به ترتیب؛ نشانه وقف لازم، وقف مطلق، وقف جایز، وقف مجوز، وقف مرخص، وعدم جواز وقف هستند.
استادان متأخر علم قرائت مثل شیخ مُصدّر بخاری علاوه بر رموز سجاوندی نشانه‌های دیگری تعیین کرده‌اند که عبارتند از:
1. قِف: یعنی وقف بر آن مطلقاً خوب است.
2. س: علامت سکته؛ یعنی وقف به صورت قطع صدا و اعراب بدون قطع نَفَس.
3. قِفْهُ: وقف به طریق سکته اما طولانی‌تر و دو برابر «س».
4. ق: وقف بر آن به قول ضعیف جایز است (قیل علیه الوقفُ) .
5. قِلا: وقف بر آن بهتر است، و بنا بر قول ضعیف، وقف جایز نیست (قیل لا وقفَ علیه) .
6. صِلْ: علامت وصل و عدم جواز وقف است.
7. صَلی: وصل اولویت دارد و وقف مرجوح است.
8. صِق: به ماقبل وصل شود و غالباً در وقف‌های معانقه به‌کار می‌رود.
9. صِب: به مابعد وصل شود و غالباً در وقف‌های معانقه به‌کار می‌رود.
10. جِه: مثل «ص» علامت وقف مرخص است (وجه له فی الوقف) .
11. کِ: نشانه «کذلک» یعنی با وقف قبلی یکسان است و غالباً پس از وقف جایز نوشته می‌شود.
منابع
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- ج، جِهْ، رموز سجاوندی، ز، س، ص، صَلی، صِبْ، صِقْ، صِلْ، ط، ق، قِفْ، قِفْهُ، قِلا، کِ، لا ( علوم قرآنی )، م