ذراع ( دست )

توضیح مفهومی

از ذراع به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، نکاح، قصاص و دیات سخن گفته‏اند.

شستن ذراع دست راست و سپس ذراع دست چپ در وضو واجب است. 2 مستحب است مرد از ظاهر ذراع و زن از باطن آن آغاز به شستن کنند. 3 همچنین امور ذیل مستحب است: سه بار شستن تمام یا تا نصف دو ذراع قبل از غسل جنابت؛ 4 سه بار شستن نصف ذراع از دو دست میّت پیش از هر غسل از غسلهای سه گانه او؛ 5 گذاردن دست بر ذراع بیماربرای عیادت کننده6 و نهادن هر دو ذراع بر روی زمین هنگام سجده شکر7) ر سجده شکر (.

پوشاندن مواضعی از بدن، همچون ذراع از نامحرم بر پیرزنانی که بر اثر پیری امید و رغبتی به ازدواج ندارند، واجب نیست8) ر پوشش (.

اگر کسی به جنایت، ذراع دیگری را از آرنج قطع کند، قصاص می‏شود9) ر آرنج (. دیه قطع دو ذراع دیه کامل و دیه قطع یکی، نصف آن است10) ر دست (.

________________________________________

706

از ذراع به معنای دوم در بابهای طهارت، صلات، حج و احیاء موات سخن رفته است.

بنابر مشهور مستحب است بین چاه مستراح و چاه آب در زمین سخت و نیز در غیر زمین سخت در صورتی که سطح چاه آب بالاتر از چاه مستراح باشد، پنج ذراع و در زمین نرم و نیز در غیر زمین نرم در صورتی که سطح چاه مستراح بالاتر از چاه آب یا مساوی آن باشد، هفت ذراع فاصله باشد. 11

مستحب است طول پارچه‏ای که رانهای میّت را با آن می‏بندند 3/5 ذراع باشد12) ر تکفین (.

نمازگزاردن زن محاذی با مرد یا جلوتر از او بنابر قولی حرام و بنابر قولی دیگر مکروه است؛ لیکن با وجود حائل یا ده ذراع فاصله بین آن دو اشکال ندارد. 13 بنابر مشهور نماز گزاردن بین قبور مکروه است، مگر آنکه بین نمازگزار و قبر، حائل یا ده ذراع فاصله باشد. 14

مستحب است در رمی جمره) ر رمی جمره (بین رمی کننده و جمره ده تا پانزده ذراع فاصله باشد. 15

حریم راه در زمین موات پنج یا هفت ذراع؛ 16 حریم چشمه در زمین سخت پانصد ذراع و در زمین نرم هزار ذراع؛ 17 حریم چاهی که برای شرب حیوانات کنده شده چهل ذراع و چاه تأمین کننده آب کشاورزی شصت ذراع است. 18

اگر ارتفاع دیوار اتاق بیشتر از هشت ذراع باشد، نوشتن آیة الکرسی در ارتفاع هشت ذراعی و بالاتر از آن در گرداگرد اتاق مستحب است. 19

خوابیدن روی بام بدون حفاظ مکروه است. حدّاقلّ بلندی حفاظ از چهار طرف دو ذراع یا یک ذراع و یک وجب است. 20

) ر دست (

1. جواهر الکلام 198 /14؛ الاوزان و المقادیر/ 126 56 و 2 136. جواهر الکلام 4 340. 3 159 /2. مستمسک العروة 5 111 /3. جواهر الکلام 7 5. 6 152 /4. العروة الوثقی 8 585 /2. جواهر الکلام 10 401 /42. 9 85 /29. مفتاح الکرامة 278 /21؛ جواهر الکلام 11 251 /43. جواهر الکلام 19 41. 18 46 - 44. 17 39 - 36 /38. 16 109 /19. 15 360 - 352. 14 322 - 319 /8. 13 203 - 202 /4. 12 280 /1. وسائل الشیعة 313. 20 313 - 312 /5؛ کشف الغطاء 97 /3.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 705

اصطلاح‌نامه

اعم

دست

وابسته

تَکَتُّف به ذراع، مسح سر با ذراع

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 705