حرکت ( تکان خوردن )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
حرکت
حرکت: تکان خوردن، جابه جا شدن، مقابل سکون/ هر یک از سه نشانه نوشتاری زیر، زبر و پیش.
از حرکت به معنای نخست در بابهای طهارت، صلات، حج و صید و ذباحه سخن گفتهاند.
هنگام تلقین میّت، مستحب است با دست راست شانه راست میّت و با دست چپ شانه چپ او را گرفته و دهان را به
گوشش نزدیک نموده، به شدت تکان بدهند و تلقین کنند1) ر تلقین (.
در نمازهای واجب، واجب است بدن و مکان نمازگزار استقرار داشته باشد، یعنی ساکن و بدون حرکت باشد) ر استقرار (.
بر لال واجب است در تکبیرة الاحرام) ر تکبیرة الاحرام (و ذکرهای واجب نماز2 و نیز بنابر مشهور هنگام تلبیه) ر تلبیه (زبان خود را همراه با اشاره انگشت حرکت دهد. 3 سایه قرار دادن بر بالای سر در حال حرکت بر مرد مُحرم) ر احرام (حرام است. 4
از شرایط صحّت تذکیه) ر تذکیه (آن است که حیوان پس از ذبح حرکتی بکند که نشانگر حیات یا استقرار حیات او باشد؛ هرچند به پلک زدن یا حرکت دادن دم باشد. برخی، علاوه بر آن، خروج خون به مقدار متعارف را لازم دانستهاند. 5
از حرکت به معنای دوم در باب صلات سخن گفتهاند.
اخلال عمدی به حرکات کلمه در قرائت و نیز ذکرهای واجب نماز موجب بطلان آن میشود6) ر اعراب (.
1. العروة الوثقی 2 120 /2. جواهر الکلام 211 /9 و 3 315. الحدائق الناضرة 4 64 /15. جواهر الکلام 287 /9. 6 125 /36. 5 394 /18؛ العروة الوثقی 515 /2.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 285
اصطلاح‌نامه
اعم
اخص
- حرکت انسان، حرکت بعد از ذبح، حرکت بعد از نحر، حرکت پیرمرد برای نماز، حرکت ممسوح، حرکت منی بدون خروج، حرکت مواضع سجده، رفتن
وابسته
منابع
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 1 : صفحه 155
- تذکرة الفقهاء (ط ج) جلد 4 : صفحه 330
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 2 : صفحه 502
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 14 : صفحه 15
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 285
- کتاب السرائرالحاوی لتحریرالفتاوی جلد 1 : صفحه 285
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 3 : صفحه 275، 322
- مستمسک العروة الوثقی جلد 7 : صفحه 371
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 6 : صفحه 1687
- مهذب الاحکام جلد 7 : صفحه 439
- مهذب الاحکام جلد 8 : صفحه 168