حبس ( عقوبت )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ حبس ( عقوبت )

◄ حبس ابد ( فقه )

◄ حبس اسیر باغی

◄ حبس بدعت گذار

◄ حبس تارک نماز

◄ حبس تعزیری ( فقه )

◄ حبس جانی

◄ حبس روزه خوار

◄ حبس سارق ( فقه )

◄ حبس قاتل

◄ حبس متهم

◄ حبس مجعول علیه

◄ حبس محارب

◄ حبس مدعی علیه

◄ حبس مدیون

◄ حبس مرتد

◄ حبس مفلَس

◄ حبس نمازگزار جمعه

◄ حبس کفیل

توضیح مفهومی

از حبس به معنای دوم در بابهای صلات، حج، ایلاء، کفالت، قضاء، حدود و قصاص سخن گفته‏اند.

حبس به عنوان کیفر برخی جرائم دو گونه است:

1. حبس ابد: کیفر بزهکاران ذیل حبس ابد است:

الف. کسی که فردی را نگه داشته و دیگری او را کشته است. 24

ب. کسی که فرمان به قتل دیگری داده و مأمور، او را کشته است. مباشر در قتل نیز قصاص می‏شود؛ حتی بنابر مشهور اگر بر قتل اکراه) ر اکراه (شده باشد. 25

ج. کسی که دوبار حدّ سرقت) ر سرقت (بر او جاری شده و برای بار سوم دزدی کرده است. 26

د. زن مرتد در صورتی که از ارتداد خود توبه نکند27) ر ارتداد (.

2. حبس موقّت: مهم‏ترین موارد حبس موقّت عبارت است از:

الف. خودداری زوج از رجوع و همبستر شدن و یا طلاق دادن همسر، در صورتی که سوگند خورده باشد با او همبستر نشود. حاکم شرع زوج را به زندان می‏افکند و در خوردن و آشامیدن بر او سخت می‏گیرد تا به یکی از دو کار گردن نهد28) ر ایلاء (.

ب. بدهکاری که به رغم توانایی بر ادای دین از پرداخت آن خودداری می‏ورزد، حاکم می‏تواند او را به زندان افکند و بر او سخت بگیرد تا بدهی‏اش را بپردازد یا اموالش را بفروشد و بین طلبکاران تقسیم کند و در فرض ادّعای اعسار اگر نتواند ادّعای خود را ثابت کند، زندانی می‏شود تا آن را ثابت نماید29) ر اعسار (.

ج. در کفالت کسی از دیگری، مکفول له می‏تواند از کفیل بخواهد جهت ادای حق، مکفول را احضار کند و در صورت خودداری وی از این کار، می‏تواند از حاکم بخواهد او را به زندان افکند تا مکفول را تحویل دهد یا خود، حق را بپردازد. 30

د. در اقرار اگر مُقِرّ به چیزی مبهم اقرار نماید، حاکم وی را به تفسیر آن ملزم می‏کند و بنابر قول مشهور در صورت امتناع از تفسیر، او را تا تبیین آن به زندان می‏افکند. 31

ه. به گفته برخی، اگر ولیّ مقتول نابالغ یا دیوانه باشد، قاتل تا زمان بلوغ کودک یا برطرف شدن دیوانگی مجنون، زندانی می‏شود و ولیّ آنان حقّ استیفای قصاص ندارد. 32

و. بنابر قول عدّه‏ای، در جایی که منکر سکوت کند و حاضر به جواب نباشد، قاضی او را به زندان می‏افکند تا پاسخ دهد. 33

ز. طبق نظر جمعی، متهم به قتل، در صورت درخواست ولیّ دم، از سوی قاضی زندانی می‏شود تا اقامه بیّنه) ر بیّنه (کند. 34 برخی، مدّت حبس را شش روز35 و برخی قدما سه روز36 ذکر کرده‏اند.

برخی دیگر گفته‏اند: در صورتی که قاضی نیز به سبب شواهدی او را متهم به قتل بداند، شش روز به زندان افکنده می‏شود و در غیر این صورت، حبس جایز نیست. 37

احکام: بیشتر فقها برآنند که نماز زندانی در مکان غصبی در صورتی که مستلزم تصرفات زاید همچون تخریب یا کندن جایی نشود، همانند نماز شخص مختار است، یعنی باید ایستاده و همراه رکوع و سجود به جا آورد. 38

بر مُحرمی که به جهت ناتوانی از ادای دین زندانی شده یا ستمگری او را حبس کرده، عنوان مصدود صادق است و با قربانی کردن از احرام بیرون می‏آید39) ر صدّ (.

زندانیِ ناتوان از تحصیل علم به ماه رمضان، بنابر مشهور به ظنّ خود عمل می‏کند و هر ماه را که گمان می‏برد ماه رمضان است روزه می‏گیرد و در صورت فقدان ظنّ، به اختیار خود، ماهی را ماه رمضان قرار می‏دهد و روزه می‏گیرد؛ لیکن اگر پس از آن معلوم شود آن ماه، رمضان نبوده، در صورتی که ماه رمضان قبل از آن ماهی بوده که روزه گرفته، کفایت می‏کند و اگر بعد از آن بوده و سپری شده باشد، باید قضای آن را بگیرد و اگر سپری نشده باشد همان ماه را روزه می‏گیرد. 40

بنابر قول برخی، مردی که به زندان ابد محکوم شده و رهایی‏اش ممکن نیست، در صورتی که تحمّل چنین زندگی‏ای برای همسرش دشوار باشد، حاکم می‏تواند زن او را طلاق دهد.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 204

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «حبس ( عقوبت )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

زندان ( فقه )، سجن، مَحبَس

اعم

حدود ( عام )

اخص

به لحاظ محبوس:

حبس اسیر باغی، حبس بدعت گذار، حبس تارک نماز، حبس جانی، حبس روزه خوار، حبس سارق ( فقه )، حبس قاتل، حبس کفیل، حبس متهم، حبس مجعول علیه، حبس محارب، حبس مدعی علیه، حبس مدیون، حبس مرتد، حبس مفلَس، حبس نمازگزار جمعه

به لحاظ نوع:

حبس ابد ( فقه )، حبس تعزیری ( فقه )

وابسته

آیه حبس ( فقه )، اسباب حبس، حق حبس ( فقه )، ساخت زندان برای ظالم، صدّ حج به حبس، ضمان حبس حرّ، مشروعیت حبس

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه حبس ( عقوبت ) به زیرصفحه حبس ( عقوبت )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید. == منابع ==magshow.php?kind=198

• اصطلاحات فقهی : صفحه 176
• الجامع للشرائع : صفحه 283
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 16 : صفحه 282
• الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 2 : صفحه 66
• النهایة : صفحه 305
• الوسیلة الی نیل الفضیله : صفحه 273
• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 3 : صفحه 204
• فقه الرضا : صفحه 256
• مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 3 : صفحه (1614-1615)
• مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 4 : صفحه 3246
• مجمع الفائدة و البرهان جلد 9 : صفحه 113، 121
• معجم المصطلحات الفقهیة و القانونیة : صفحه 134