جملههای غائی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
جملههای غائی : جملههای مفید حکم مقیّد به غایت معیّن
جملههای غائی، از اقسام جملههای تام می‌باشد که به غایت و نهایت مقید شده است؛ یعنی دارای مغیّا، ادات غایت، غایت و حکم می‌باشد، مانند: ' اتموا الصیام الی اللیل ' و ' کل شیء لک حلال حتی تعرف انه حرام بعینه '.
میان اصولی‌ها بحث است که آیا غایت در مغیّا داخل است یا نه؛ به لحاظ موضوع، بدون اشکال خارج است، زیرا مغیا ـ نهار ـ و غایت _ لیل _ دو موضوع جدا می‌باشد؛ ولی به لحاظ حکم، در میان اصولی‌ها پنج دیدگاه وجود دارد:
1. بسیاری همانند مرحوم ' محقق خراسانی '، ' امام خمینی ' و ' شیخ انصاری ' معتقدند غایت داخل در مغیا نیست مطلقا؛
2. گروهی دیگر بر این باورند که غایت داخل در مغیا است مطلقا؛
3. برخی مانند مرحوم ' محقق قمی ' تفصیل داده‌اند که اگر غایت از جنس مغیّا باشد، داخل در مغیّا است، مانند: ' صمت النهار الی اللیل ' و اگر از جنس مغیّا نباشد، داخل در مغیّا نیست، مانند: ' کل شیء لک حلال حتی تعرف انه حرام بعینه '؛
4. برخی دیگر از اصولی‌ها، مانند مرحوم ' محقق نایینی ' در ادات غایت، بین کلمه ' الی ' و ' حتی ' فرق گذاشته و گفته‌اند: اگر غایت مدخول ' الی ' باشد، خارج از مغیا است و اگر مدخول ' حتی ' باشد، داخل در مغیا است؛
5. گروهی دیگر همانند مرحوم ' مظفر ' بر این عقیده‌اند که جملههای غایی، نه در دخول غایت در مغیّا ظهور دارد و نه در عدم آن، بلکه تابع قراین خاص می‌باشد.
منابع
- شرح اصول فقه جلد 1 : صفحه 265
- اصول الفقه جلد 1 : صفحه 125
- انوار الاصول جلد 2 : صفحه 65
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «جملههای غائی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: