تنقیح مناط قطعی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تنقیح مناط قطعی : کشف یقینی ملاک حکم شرعی برای تعمیم دادن آن به موارد مشابه
تنقیح مناط قطعی، نوعی تنقیح مناط است که در آن، مجتهد، از راه الغای بعضی از خصوصیات و اوصافی که همراه مناط حکم شارع وجود دارد و او به عدم تأثیر آنها در حکم شارع یقین دارد، مناط حکم وی را از اوصاف زاید منقح نموده و آن را به طور قطعی به دست می‌آورد. به بیان دیگر، در مواردی که شارع حکم یک موضوع و مناط آن حکم را در نص خود آورده، مجتهد با دقت در اوصاف و خصوصیاتی که در مناط حکم آمده است، آن دسته از اوصاف و خصوصیاتی را که به طور قطع در حکم او تأثیری ندارد، کشف و الغا می‌کند و به این صورت، مناط واقعی حکم را به دست می‌آورد.
برای مثال، هرگاه مردی از امام (ع) بپرسد: با عبای نجس نماز خوانده ام، تکلیف چیست، آن گاه پاسخ بشنود: نماز را اعاده کن، قطعی است که مرد بودن و عبا بودن، در حکم به وجوب اعاده، دخالت ندارد و هر کسی ـ چه مرد و چه زن ـ با لباس نجس ـ خواه عبا و خواه غیر آن ـ با آگاهی و علم نماز بخواند، وظیفه اش اعاده آن است.
اصولیون امامیه تنقیح مناط قطعی را حجت می‌دانند.
منابع
- قیاس و سیرتکوین آن درحقوق اسلام : صفحه 242
- منابع اجتهاد (ازدیدگاه مذاهب اسلامی) : صفحه 301
- قوانین الاصول جلد 2 : صفحه (84-85)
- دانشنامه حقوقی جلد 2 : صفحه 500
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تنقیح مناط قطعی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید: