تنزّلات قرآن

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تنزّلات قرآن

◄ تنزّل اول

◄ تنزّل دوم

◄ تنزّل سوم

توضیح مفهومی

تنزّلات قرآن : مراحل نزول قرآن در سلسله طولی

مراد از «تنزلات قرآن» نزول‌های چندگانه قرآن است. برخی آیات (قدر: 1؛ دخان: 3؛ بقره: 185) گویای این است که قرآن در شب قدر که مصادف با 17 رمضان بوده بر پیامبر اکرم (ص) نازل شده است، و از آنها برمی آید که نزول قرآن به صورت یکپارچه و دفعی بوده است. از طرفی مردم مسلمان خود شاهد نزول تدریجی قرآن ظرف مدت 23 سال بوده‌اند، و آیه: «وَقُرْآناً فَرَقْنَاهُ لِتَقْرَأَهُ عَلَی النَّاسِ عَلَی مُکْثٍ وَنَزَّلْنَاهُ تَنزِیلاً»؛ «و قرآنی (با عظمت را) بخش بخش (بر تو) نازل کردیم تا آن را به آرامی به مردم بخوانی و آن را به تدریج نازل کردیم» (إسراء //106) نیز دلالت بر نزول پراکنده و تدریجی دارد. چگونگی جمع بین این دو مطلب از همان آغاز اسلام مطرح بوده، ولی سخنی از پیامبر (ص) در این مورد گزارش نشده است. آنچه در وجه جمع این دو گفته شده همگی به ابن عباس منتهی می‌شود. طبق گفته ابن عباس، قرآن‌کریم در سلسله طولی، سه مرحله از نزول را طی کرد تا در اختیار مردم قرار گرفت:

مرحله اول: تنزل بر لوح محفوظ؛ مرحله دوم: تنزل بر «بیت العِزّه» یا «بیت المعمور» در آسمان دنیا یا آسمان چهارم؛ مرحله سوم: نزول تدریجی آن توسط جبرئیل بر قلب پیامبر اسلام (ص) .

حکمت این تنزلات سه گانه را عظمت امر، بزرگداشت و تفخیم پیامبر (ص) ، تکریم بنی آدم، مبالغه در نفی شک بر قرآن، ازدیاد ایمان به قرآن، و دقت بیشتر آیات در آسمان‌ها دانسته‌اند.

اما این تنزلات سه‌گانه، از آنجا که به سخن معصوم منتهی نمی‌شود، مورد اتفاق علما نیست؛ بلکه بسیاری این تنزلات را برای قرآن قائل نیستند. صبحی‌صالح که فقط نزول تدریجی قرآن را قبول دارد، می‌گوید:

ما به نظریه معتقدان به تنزلات سه‌گانه قرآن عقیده‌ای نداریم؛ گرچه همه اسانید این نظریه صحیح هستند؛ زیرا اعتقاد و التزام به تنزّلات مذکور تنها از طریق اخبار متواتر یقینی در کتاب و سنت امکان‌پذیر است. بنابراین، در این موضوع، صحت سند، برای اعتقاد و التزام به آن نمی‌تواند کافی باشد.

نیز ر.ک:نزول قرآن، نزول تدریجی، نزول دفعی.

منابع

1. الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 68
2. البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه (228-230)
3. التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه (145-157)
4. تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 46
5. مباحث فی علوم القرآن : صفحه 51
6. تاریخ قرآن : صفحه 185
7. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 241
8. علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 229

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تنزّلات قرآن» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تعدد نزول، تنزّلات ثلاثه، مراحل نزول قرآن

اخص

تنزّل اول، تنزّل دوم، تنزّل سوم

وابسته

تکرار نزول، نزول قرآن

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تنزّلات قرآن به زیرصفحه تنزّلات قرآن/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• الاتقان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 68، 69، (146-155)
• البرهان فی علوم القرآن (با حاشیه) جلد 1 : صفحه (228-230)، 229
• التمهید فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 116، (145-157)
• تاریخ قرآن : صفحه 183، 185، 186
• تاریخ قراءات قرآن کریم : صفحه 46
• علوم القرآن عند المفسرین جلد 1 : صفحه 229، 241
• علوم القرآن : صفحه 27
• مباحث فی علوم القرآن : صفحه 51
• مجله پژوهشهای قرآنی جلد 11 : صفحه 52
• مناهل العرفان فی علوم القرآن جلد 1 : صفحه 45، 48