تفسیر فقهی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تفسیر فقهی : تفسیر آیات مشتمل بر احکام فقهی
تفسیر فقهی گونه‌ای از تفسیر موضوعی است که در آن، مفسر آیات دربرگیرنده احکام وضعی و تکلیفی مکلفان را تفسیر می‌کند.
این شیوه پیشینه‌ای طولانی دارد؛ زیرا در قرآن آیات مبین احکام فقهی وجود دارد و در زمان رسول خدا (ص) مسلمانان می‌توانستند این احکام را استخراج و آن‌گاه که به مشکلی برمی‌خوردند به خود رسول اکرم (ص) مراجعه کنند.
پس از رحلت رسول اکرم (ص) صحابه برای استخراج این احکام از قرآن جد و جهد فراوان کردند. البته گاهی به حکم واحدی می‌رسیدند و گاهی نیز گرفتار اختلاف می‌شدند.
قرن سوم را باید 'قرن ظهور مذاهب فقهی' دانست. این قرن روشن‌ترین جلوه اجتهاد در فقه اسلامی است. پس از این عصر، تفسیر فقهی قرآن نیز به تعداد مذاهب فقهی و فِرَق اسلامی متفاوت شد.
تطورات تفسیر فقهی تا عصر تدوین تفسیر ادامه یافت و در این دوران، مؤلفان به تألیف تفسیرهای فقهی همت گماشتند.
به‌طور معمول، تفاسیر فقهی به یکی از دو روش ذیل تألیف می‌شود:
1. تنظیم آیات فقهی براساس ابواب و موضوعات فقهی مانند طهارت، صلوة، زکات، حج و….
2. تفسیر آیات احکام بر اساس ترتیبی که در قرآن وجود دارد؛ یعنی تفسیر قرآن را از سوره حمد شروع می‌کردند و تا آخر قرآن به تفسیر آیات احکام ادامه می‌دادند.
شیوه نخست هواداران بیشتری دارد و در سراسر ابواب فقه در کتاب‌های فقهی استفاده شده است.
نیز ر.ک:تفاسیر فقهی.
منابع
- التفسیر و المفسرون جلد 2 : صفحه 472
- المفسرون حیاتهم و منهجهم : صفحه (88-90)
- اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر جلد 2 : صفحه (413-514)
- التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب جلد 2 : صفحه (354-372)
اصطلاح‌نامه
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تفسیر فقهی به زیرصفحه تفسیر فقهی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اتجاهات التفسیر فی القرن الرابع عشر جلد 2 : صفحه (413-514)
- التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب جلد 2 : صفحه (354-372)
- التفسیر و المفسرون جلد 2 : صفحه 472
- المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیرللرافعی : صفحه 75
- المفسرون حیاتهم و منهجهم : صفحه (88-90)
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 3 : صفحه 167
- پژوهشی در سیر تطور تفسیر و روشهای تفسیری : صفحه 45