تفاسیر قرن یازدهم قمری
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
قرن یازدهم هجری هم‌زمان با حکومت صفویان در ایران از آن دوران‌هایی است که علم تفسیر میان دانشمندان شیعی به اوج خود رسید.
در اواخر قرن یازدهم به دلیل گرایش به علوم عقلی و فلسفی، تفاسیر ارزشمند عقلی را کنار تفسیرهای روایی می‌توان دید؛ ولی باید گفت تعداد تفاسیر آیات‌الاحکام بیشتر از انواع دیگر است. برخی از تفاسیر مهم قرن یازدهم از این قرارند:
1. ~تفسیر آیة‌الکرسی~، تألیف علامه هندی (م 1011ق) .
2. ~مفاتیح‌الإعجاز~، اثر ابومحمد محمود بن محمد دهدار، متخلص به عیانی (م 1013ق) .
3. ~حاشیه خلخالی~ (حاشیه بر حاشیه) ، تألیف سید حسن حسینی خلخالی (م 1014ق) ، این تفسیر، حاشیه‌ای است بر حاشیه عصام بر تفسیر بیضاوی.
4. ~تفسیرالقرآن‌الکریم~ اثر قاسم بن محمد صنعانی (م 1029ق) .
5. تفاسیر حکیم میر برهان الدین محمد باقر استرآبادی معروف به میرداماد (م 1042ق) ، که از این مجموعه، ~تفسیر سوره توحید~، ~تفسیر سدرة‌المنتهی~ و تفسیر ~امانت الهی~ را می‌توان نام برد.
6. ~صوافی‌الصافی~ اثر ملاّیعقوب بن ابراهیم حویزی بختیاری (م 1047 م) که در یک جلد بزرگ و در سال 1040قمری نگارش یافته است.
7. ~تفسیر القرآن الکریم~، تألیف ملاّصدرالدین شیرازی (م 1050ق) .
9. ~لطایف غیبی و عواطف لاریبی~ تألیف سید احمد بن زین‌العابدین حسینی جبل‌عاملی، به روش کلامی.
10. تفسیر ~عنایة‌القاضی و کفایة‌الراضی علی تفسیر البیضاوی~ معروف به حاشیه خفاجی، اثر احمد بن محمد بن عمر خفاجی (م 1069 ق) از دانشمندان اهل‌سنت.
11. تفسیر شریف لاهیجی، اثر بهاءالدین شیخ محمد بن شیخ علی شریف لاهیجی (زنده در سال 1086ق) . این تفسیر از هندوستان به دست آمد و اکنون در دسترس است.
نیز ر.ک:مفسران قرن یازدهم.
منابع
- دائرة المعارف تشیع جلد 4 : صفحه (543-553)
- مفسران شیعه : صفحه (139-157)
- المفسرون حیاتهم و منهجهم : صفحه 800
- مفسران شیعه : صفحه 139