تعین مال مضاربه
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
از شرایط مال مضاربه نزد اکثرفقهاست و مقصود از آن این است که مال مضاربه باید معین بوده و مبهم و مردد نباشد بنابراین اگر گفته شود: «با یکی از دو مال، یا با هر کدام از دو مال تجارت کن » مضاربه به دلیل ابهام در اولی و تخییر در دومی، صحیح نیست (1) .
دیدگاه‌ها: در مورد اشتراط این شرط در میان فقها دو قول مطرح است:
1- فقهایی نطیر علامه در تحریر و تذکره (2) ، کرکی درجامع المقاصد (3) ، محقق اردبیلی در مجمع الفایده (4) و شیخ طوسی در مبسوط (5) و ابن بارع درمهذب (6) ، محقق حلی در شرایع (7) ، شهید ثانی درمسالک (8) ، صاحب جواهر (9) و امام خمینی (10) در تحریر الوسیله (10) ، قائل به شرطیت تعیین مال مضاربه هستند (11) .
دلیل: 1- اجماع (12)
2- فرد مبهم در خارج موجود نیست و اطلاق ادله مضاربه به دلیل عدم وجود خارجی مبهم، شامل آن نمی‌شود (13) .
دیدگاه 2: برخی از فقها متاخر نظیر محقق خویی قائل به عدم شرطیت تعیین مال مضاربه هستند (14) .
دلیل: 1- فرد مردد موجود نیست ولی عنوان جامع مثل احدهما در خارج موجود است (15) .
2- فرد مردد از نظر عقلی موجود نیست اما از نظر عرفی موجود است و معاملات هم از امورعرفی هستند (16) .
نکته: بنابر اشتراط تعیین مال مضاربه در مضاربه تفاوتی بین مال مشاع و مفروز نیست (17).
منابع
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 359
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 234
- مستمسک العروة الوثقی جلد 12 : صفحه 248
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4 : صفحه 358
- تذکرة الفقهاء (ط ق) جلد 2 : صفحه 231
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 16 : صفحه 676
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 71
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 248
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 3 : صفحه 168
- المهذب جلد 1 : صفحه 469
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 383
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4 : صفحه 35
- کتاب البیع جلد 1 : صفحه 609
- مستمسک العروة الوثقی جلد 12 : صفحه 248
- مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 25
- مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 24
- نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء : صفحه 78
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعین مال مضاربه» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
منابع
- المبسوط فی فقه الامامیة جلد 3 : صفحه 168
- المهذب جلد 1 : صفحه 469
- تذکرة الفقهاء (ط ق) جلد 2 : صفحه 231
- جامع المقاصد فی شرح القواعد جلد 8 : صفحه 66، 71
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 26 : صفحه 359
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 17 : صفحه 94
- شرایع الاسلام فی مسائل الحلال و الحرام جلد 2 : صفحه 383
- کتاب البیع جلد 1 : صفحه 609
- مبانی العروة الوثقی (کتاب المضاربه و المساقات) جلد 3 : صفحه 24، 25
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 10 : صفحه 234، 248
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 4 : صفحه 35، 358
- مستمسک العروة الوثقی جلد 12 : صفحه 248
- مفتاح الکرامة فی شرح قواعد العلامة جلد 16 : صفحه 676
- مهذب الاحکام جلد 19 : صفحه 239
- نظام المضاربة فی الشریعة الاسلام الغراء : صفحه 78