تعدد زوجات ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعدّد زوجات
تعدّد زوجات: چند همسر گزینی.
تعدّد زوجات عبارت است از اینکه مردی زنان متعدّدی را به همسری برگزیند. در قرآن کریم آمده است: »از زنان پاک و مورد پسند خود، دو و) یا (سه و) یا (چهار تن را به همسری در آورید و اگر میترسید عدالت را) درباره همسران متعدّد (رعایت نکنید، تنها یک همسر بگیرید یا از زنانی که مالک آنهایید) کنیز (استفاده کنید. «1 از این عنوان در باب نکاح سخن رفته است.
حکم تکلیفی: تعدّد زوجات به نصّ قرآن کریم، مشروع و برای مرد جایز است.
حدّ تعدّد: از اختصاصات رسول اکرم صلّی اللَّه علیه و آله، جواز ازدواج با بیش از چهار زن به عقد دائم است) ر اختصاصات النّبی (. مرد آزاد میتواند همزمان به عقد دائم چهار زن آزاد، یا دو زن آزاد و دو کنیز و یا سه زن آزاد و یک کنیز اختیار کند و برای مرد غیر آزاد) برده (اختیار چهار کنیز یا دو زن آزاد و یا یک زن آزاد و دو کنیز در یک زمان، جایز است. 2
در ازدواج موقّت، بنابر مشهور حدّی برای گزینش همسر وجود ندارد و مرد میتواند به عقد موقّت هر تعداد از زنان را به همسری خویش درآورد. 3
احکام: مردی که چهار همسر دائم دارد اگر یکی از آنان را طلاق رجعی) ر طلاق رجعی (دهد، پیش از سپری شدن عدّه آن زن) ر عدّه (نمیتواند با زنی دیگر ازدواج کند و در فرض ازدواج، عقد باطل است و اگر طلاق، بائن) ر طلاق بائن (باشد، مرد میتواند پس از طلاق با زنی دیگر ازدواج کند؛ هرچند این کار قبل از تمام شدن عدّه مکروه است. 4
در موارد عدم نیاز به عدّه - مانند طلاق غیر مَدخولٌ بِها) طلاق قبل از آمیزش (، یائسه بودن زن و انقطاع علقه زوجیت بدون طلاق، مانند آنکه زن بمیرد یا عقد ازدواج به سبب فسخ یا انفساخ باطل گردد - کراهت نیز منتفی است. 5
مردی که سه زن دارد اگر به عقد دائم دو زن دیگر اختیار کند، عقد پنجمی باطل خواهد بود و اگر عقد هر دو همزمان بوده است، بنابر مشهور، هر دو عقد باطل است. قول مقابل مشهور، تخییر بین گزینش یکی از آن دو است. 6
کافری که مسلمان شده است چنانچه بیش از چهار زن داشته باشد، با چهار تن از آنان میتواند زندگی کند و از بقیّه باید جدا شود. 7
عدالت میان همسران: رعایت عدالت میان همسران در نفقه واجب و تقسیم شبها بر مرد واجب است. اگر زنان، چهار تن باشند، مرد باید هر شب نزد یکی از آنان باشد و اگر کمتر) سه یا دو تن (باشند، از آنجا که مرد حق دارد تا چهار زن داشته باشد، باقی مانده چهار شب، حقّ او خواهد بود که میتواند آن را به بعضی از زنان اختصاص دهد و یا بدون آنان سپری کند. بنابر این، مردی که دو زن دارد میتواند سه شب را نزد یکی و یک شب را نزد دیگری بماند. 8
البتّه در اینکه این حق) تقسیم شبها میان همسران (از ابتدا بر مرد واجب است - بدین معنا که شروع به تقسیم شبها بر او واجب است - یا اینکه شروع واجب نیست؛ لیکن اگر شروع کرد، تقسیم واجب خواهد بود، اختلاف است9) ر قَسْم (.
رعایت عدالت میان همسران در هزینه زندگی) به جز نفقه واجب (، بذل توجّه، گشاده رویی و همبستری، مستحب است، همچنین مستحب است شبی که به هر زن تعلّق دارد بامداد آن شب را نیز نزد او بماند. 10
1. نساء/ 2 3. جواهر الکلام 5 9. 4 8. 3 6 - 2 /30. تحریر الوسیلة 284 /2؛ مهذب الاحکام 6 90 - 89 /24. جواهر الکلام 183 - 182. 10 152 - 150. 9 156 /31. 8 56. 7 13 - 11 /3.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 525
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعدد زوجات ( فقه )» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعدد زوجات ( فقه ) به زیرصفحه تعدد زوجات ( فقه )/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- جلد magazines.iict.ac.ir جزء uploads : صفحه 5_51_13_20.1.pdf
- آرمان ها و واقعیت های اسلام : صفحه 217
- الموسوعة الفقهیة (الکویتیة) جلد 12 : صفحه 232
- ترمینولوژی حقوق : صفحه 162
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 29 : صفحه (35-36)
- سلسلة الینابیع الفقهیة جلد 19 : صفحه 537
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 525
- فقه الامام جعفرالصادق جلد 5 : صفحه 205
- مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد 2 : صفحه 1279
- مجله پژوهشهای قرآنی جلد 7 : صفحه 211، 212