تعارض سندی
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تعارض سندی : تنافی میان دو یا چند دلیل در ناحیه سند
تعارض سندی، مقابل تعارض دلالی و به معنای تنافی میان سند دو خبری است که صدور هر دوی آنها از معصوم (ع) ممکن نمی‌باشد.
تعارض در ناحیه دلالت، در صورتی به تعارض در ناحیه سند سرایت می‌کند ـ و موجب تعارض بین اصالة الصدورِ جاری در سند دو خبر متعارض می‌شود ـ که هر دو دلیل متعارض، ظنّی الصدور باشد. این صورت، خود دارای دو فرض است:
1. در جایی که دو دلیل از نظر دلالت و جهت صدور، قطعی باشد و بر فرض صدور از معصوم (ع) ، هر دو به قصد جدی صادر شده باشد، نه از روی تقیه، مانند این که دو حدیث از پیامبر اکرم (ص) موجود است که یکی از آن دو می‌گوید: ' المشرک نجس ' و دیگری می‌گوید: ' المشرک لیس بنجس '.
در این فرض، با توجه به عدم امکان جمع دلالی، علم اجمالی به عدم صدور یکی از دو خبر وجود دارد و اصالة الصدور در هر یک با اصالة الصدور در طرف دیگر تعارض پیدا می‌کند.
2. در جایی که دو دلیل از نظر دلالت و یا جهت صدور، ظنی بوده و جمع عرفی منتفی باشد؛ یعنی نتوان در بعضی از ادله یا همه آنها تصرف کرد، مانند: ' ثمن العذرة سحت ' و ' لا بأس ببیع العذرة '؛ در این فرض، هر چند نسبت به عدم صدور یکی از آن دو علم اجمالی وجود ندارد، و قابل حمل و تصرف می‌باشند - برای مثال، مکلف بنا را بر این بگذارد که از یکی از آن دو، خلاف معنای ظاهری اراده شده، و یا یکی از آن دو مخالف حکم واقع و از روی تقیه صادر شده است - امّا از آن جا که نسبت به تعیین یکی از این دو قرینه‌ای وجود ندارد، هر دو خبر، مجمل می‌شود، و تعبّد به صدور امر مجمل، فاقد اثر و لغو است. از این رو، در این فرض هم تعارض در دلالت، به تعارض در صدور (تعارض سندی) منجر می‌شود.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 498
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 155
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 281
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه (208-209)
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 557
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض سندی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض سندی به زیرصفحه تعارض سندی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.
منابع
- اصول الفقه جلد 2 : صفحه (208-209)
- الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی جلد 4 : صفحه 407
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه 281
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 155
- بحوث فی علم الاصول جلد 7 : صفحه 297
- تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 449
- دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 557
- کفایة الاصول : صفحه 498
- منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 297