تعارض دلالی
از دانشنامه علوم اسلامی
توضیح مفهومی
تعارض دلالی : تنافی میان دو یا چند دلیل در ناحیه دلالت
تعارض دلالی، مقابل تعارض سندی و به معنای تنافی میان دو یا چند دلیل در ناحیه دلالت است، در صورتی که جمع عرفی (جمع دلالی) بین آنها ممکن نباشد، مانند این که دلیلی بگوید: ' نماز جمعه درعصر غیبت واجب است ' و دلیل دیگر بگوید: ' نماز جمعه در عصر غیبت حرام است '، که جمع عرفی میان آن دو دلیل امکان ندارد؛ یعنی نمی‌توان یکی از آنها را قرینه دیگری به حساب آورد؛ به خلاف تعارض ' عام و خاص ' و ' مطلق و مقید '، زیرا آنها با این که به حسب مدلول، تنافی ابتدایی دارند، ولی تعارض میان آنها مستقر نیست و جمع عرفی باعث از بین رفتن تنافی آنها می‌گردد.
برای رفع تعارض دلالی در جایی که جمع عرفی ممکن نیست، به قواعد باب تعارض رجوع می‌شود.
نکته:
میان اصولی‌ها اختلاف است که آیا در تعارض ادله، تنافی میان دو یا چند دلیل، در ناحیه دلالت است یا مدلول؛ برخی همانند مرحوم ' آخوند خراسانی ' بر این باورند که تنافی میان دو یا چند دلیل در ناحیه دلالت است، اما مشهور اصولی‌ها معتقدند تعارض میان دو یا چند دلیل، در ناحیه مدلول می‌باشد.
منابع
- کفایة الاصول : صفحه 496
- ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 128
- منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة جلد 8 : صفحه (11-16)
- الوصول الی کفایة الاصول جلد 5 : صفحه (270-271)
- فرهنگ نامه اصول فقه
اصطلاح‌نامه
مترادفات
از واژه «تعارض دلالی» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:
اعم
وابسته
نمایه‌های موضوعی
جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).
برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض دلالی به زیرصفحه تعارض دلالی/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.