تعارض استصحاب و قاعده فراغ

توضیح مفهومی

تعارض استصحاب و قاعده فراغ : تنافی میان مدلول استصحاب و قاعده فراغ

تعارض استصحاب و قاعده فراغ، به معنای تنافی میان مدلول استصحاب با قاعده فراغ است؛ برای مثال، اگر بعد از فراغ از نماز، در انجام صحیح اجزا و افعال آن شک شود، طبق قاعده فراغ، حکم به صحت می‌شود، ولی طبق استصحاب، حکم به بقای حالت گذشته و عدم انجام صحیح افعال می‌گردد؛ بنابراین اگر کسی بعد از نماز شک کند که آیا در رکعت سوم، رکوع به جا آورده یا نه، استصحاب می‌گوید: به جا نیاورده است، اما قاعده فراغ می‌گوید: به جا آورده است.

از آن جا که قاعده فراغ ـ در نظر برخی ـ اماره شرعی می‌باشد، بر استصحاب که ـ در نظر بیشتر اصولیون ـ اصل عملی است، حاکم و یا وارد می‌باشد؛ در نتیجه، در تعارض استصحاب و قاعده فراغ، قاعده فراغ مقدم گردیده و در مثال بالا، به صحت نماز حکم می‌گردد.

در وجه تقدم قاعده فراغ، میان اصولی‌ها اختلاف است؛ برخی آن را از باب تخصیص، برخی از باب ورود و گروهی دیگر از باب حکومت دانسته‌اند.

منابع

1. کفایة الاصول : صفحه 492
2. ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 115
3. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 260
4. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 247
5. سیری کامل در اصول فقه جلد 16 : صفحه (70-72)
6. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

وابسته

اصل استصحاب ( اصول فقه )، قاعده فراغ ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض استصحاب و قاعده فراغ به زیرصفحه تعارض استصحاب و قاعده فراغ/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 225، 464
• اصول الاستنباط : صفحه 287
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 353، 438، 439
• ایضاح الکفایة جلد 6 : صفحه 115
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 443
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 445، 547
• سیری کامل در اصول فقه جلد 16 : صفحه (70-72)
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 708، 709
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 618
• کفایة الاصول : صفحه 492
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 247، 260، 262، 265
• نهایة الافکار جلد 4 جزء -2 : صفحه 35، 36، 37، 76
• نهایة الافکار جلد 4-2 : صفحه 35، 36، 37، 76