تعارض استصحاب و برائت

توضیح مفهومی

تعارض استصحاب و برائت : تنافی میان مدلول استصحاب و اصل برائت

تعارض استصحاب و برائت، به معنای تنافی مؤدای اصل استصحاب و اصل برائت در موردی خاص است، و آن در جایی است که در اصل تکلیف شک باشد و افزون بر آن، حالت سابقه نیز وجود داشته باشد. برای مثال، عصیر عنبی (عصاره انگور) قبل از غلیان (جوشش) هم پاک و هم حلال است، ولی بعد از غلیان به وسیله آتش و قبل از ذهاب ثلثین (تبخیر دو سوم آن) نزد مشهور علما، نجس و حرام است؛ حال در مواردی که جوشش آن از طریق آتش نباشد و مثلاً بر اثر تابش آفتاب باشد، شک می‌شود آیا حلال و طاهر است یا حرام و نجس.

در این جا مجرای هر دو اصل موجود است؛ یعنی با توجه به حالت گذشته ـ قبل از تبخیر دو سوم آن ـ که نسبت به حرمت و نجاست یقین وجود داشت، می‌توان استصحاب جاری کرد، که نتیجه آن، حرمت و نجاست ظاهری است، و با وجود شک در حلیت و حرمت، و طهارت و نجاست، می‌توان اصل برائت جاری نمود که نتیجه آن، ضد نتیجه استصحاب است.

هنگام ایجاد چنین تعارضی، در تقدم استصحاب بر برائت، اختلافی نیست، ولی در این که آیا تقدم از باب ورود است یا حکومت، اختلاف وجود دارد. و هر کدام از این دو نظریه طرفدارانی دارد.

منابع

1. دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 149
2. مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 320
3. فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 733
4. الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه (215-217)
5. مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 253
6. سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 575
7. سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 572
8. فرهنگ نامه اصول فقه

اصطلاح‌نامه

مترادفات

از واژه «تعارض استصحاب و برائت» بجای واژه‌های زیر استفاده کنید:

تعارض برائت و استصحاب

اعم

تعارض اصول عملی

وابسته

اصل استصحاب ( اصول فقه )، اصل برائت ( اصول فقه )

نمایه‌های موضوعی

جستجوی محتوای اطلاعاتی منابع به منظور دستیابی کاربران به موضوع مورد نظر از بین سایر موضوعات، از طریق واژگان کنترل شده(اصطلاح‌نامه).

برای دسترسی به نمایه‌های شامل واژه تعارض استصحاب و برائت به زیرصفحه تعارض استصحاب و برائت/نمایه‌های موضوعی مراجعه کنید.

منابع

• اجود التقریرات جلد 2 : صفحه 494
• اصطلاحات الاصول : صفحه 128
• الاستصحاب فی الشریعة الاسلامیة : صفحه (215-217)
• المحکم فی اصول الفقه جلد 5 : صفحه 157، 168، 178
• المعالم الجدیدة للاصول : صفحه 190
• تسدید الاصول جلد 2 : صفحه 171، 424
• تقریرات اصول : صفحه 134
• حقایق الاصول جلد 2 : صفحه 538
• دروس فی علم الاصول جلد 1 : صفحه 149، 466
• دروس فی علم الاصول جلد 2 : صفحه 570
• سیری کامل در اصول فقه جلد 15 : صفحه 572، 575
• علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید : صفحه 421
• فرائد الاصول جلد 2 : صفحه 706، 733
• فوائد الاصول جلد 4 : صفحه 129، 130
• کفایة الاصول : صفحه 490
• مبانی استنباط حقوق اسلامی یا اصول فقه : صفحه 320
• مصباح الاصول جلد 3 : صفحه 253
• منتقی الاصول جلد 7 : صفحه 239، 240، 242، 247