تصویر ( عمل )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
تصویر: صورت چیزی را کشیدن) نقاشی (و یا ساختن) مجسّمه سازی (/ نقش) مجسّمه و عکس (.
از تصویر به معنای نخست در باب تجارت، بخش مکاسب محرّمه بحث شده است.
ساختن مجسّمه صورت موجودات دارایِ روح مانند حیوانات و انسان، حرام و گرفتن مزد برای ساختن آن باطل است. 1 در حرمت نقاشی صورت موجودات ذی روح بلکه غیر ذی روح مانند درختان و نیز ساختن مجسّمه آنها، اختلاف است؛ هرچند بسیاری از فقها نسبت به موجودات غیر ذی روح بویژه نقاشی آنها قائل به جواز هستند. 2
________________________________________
508
از تصویر به معنای دوم درباب صلات و تجارت سخن گفته شده است.
در اینکه تصویر یا صورت به این معنا مرادف با تمثال است یا آنکه صورت اختصاص به موجودات دارای روح دارد و تمثال اعمّ از آن میباشد و یا بر عکس، اختلاف است. 3
نماز خواندن با لباس یا انگشتری که نقش دارد بنابر مشهور مکروه است. در اینکه کراهت محدود به تصاویر دارای روح است و یا شامل تصاویر غیر ذی روح نیز میشود، اختلاف است. 4 قول مقابل مشهور، قول برخی قدما به حرمت است. 5
نمازگزاردن در مقابل تصویر ذی روح بنابر مشهور کراهت دارد. 6 برخی قدما کراهت را به تصویر مجسّمه اختصاص دادهاند. 7 در اینکه کراهت، تنها به وجود تصویر در مقابل نمازگزار محدود میشود یا صرف بودن آن در اتاق موجب کراهت خواهد بود، هرچند مقابل نمازگزار نباشد، اختلاف است. 8 کراهت با تغییر صورت بهگونهای که عنوان تصویر موجود ذی روح بر آن صادق نباشد و یا پوشاندن آن، رفع میگردد. 9 برخی ایجاد تغییر در عضوی از اعضا مانند از بین بردن یک چشم یا یک دست را موجب زوال یا تخفیف کراهت دانستهاند. 10
در جواز داد و ستد تصویر و نیز نگهداری و استفاده آن، اختلاف است. 11 معروف میان قدما حرمت اکتساب و تجارت با تصاویر است. 12
1. جواهر الکلام 41 /22؛ کتاب المکاسب 2 183 /1. جواهر الکلام 43 - 42 /22؛ کتاب المکاسب 188 - 183 /1؛ فقه الصادق 3 218 /14. جواهر الکلام 276 - 274 /8 و 270 /8. 4 384 - 383 و 5 276 - 274. النهایة/ 99؛ المهذب 6 75 /1. جواهر الکلام 7 387 - 383 /8. المراسم العلویة/ 8 65. جواهر الکلام 386. 9 393 - 388 /8 و 385. 10 393؛ الحدائق الناضرة 11 157 /7. جواهر الکلام 44 /22؛ کتاب المکاسب 12 190 /1. المقنعة/ 587؛ النهایة/ 363؛ کتاب السرائر 215 /2؛ المراسم العلویة/ 172.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 507
اصطلاحنامه
یادداشت دامنه
اعم از ساخت مجسمه (تصاویر برجسته)، نقاشی ( تصاویر غیر برجسته )، عکس برداری و فیلم برداری
مترادفات
از واژه «تصویر ( عمل )» بجای واژههای زیر استفاده کنید:
اعم
اخص
- تصویر مُحَرَّم
- به لحاظ جاندار:
- تصویر جاندار، تصویر غیر جاندار
- به لحاظ دخالت دست:
- تصویر با دست، تصویر با دستگاه
- به لحاظ صورت:
- تصویر بعض اجزا، تصویر چهره، تصویر قصههای قرآنی
- به لحاظ محل:
- تصویر بر پرده، تصویر بر دیوار، تصویر بر فرش، تصویر بر لباس، تصویر بر ورق
- به لحاظ نوع:
- تخطیط، حکاکی، عکس برداری، گلدوزی، مجسمه سازی، نقاشی ( فقه )
وابسته
منابع
- اجوبة الاستفتاءات (فارسی) جلد 2 : صفحه 24
- الفقه جلد 39 : صفحه (227-228)
- المکاسب المحرمة جلد 1 : صفحه 255، 267، 269
- تحریرالوسیله جلد 1 : صفحه 497
- جواهرالکلام فی شرح الشرایع الاسلام جلد 22 : صفحه 41
- درمحضرشیخ انصاری شرح محرمه جلد 3 : صفحه 247
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 507
- مجمع الفائدة و البرهان جلد 8 : صفحه 54
- مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام جلد 3 : صفحه 126
- مستند الشیعة فی احکام الشریعة جلد 14 : صفحه 98، 106
- مهذب الاحکام جلد 16 : صفحه 81