ترتیل ( فقه )
از دانشنامه علوم اسلامی
بر روی "◄" کلیک کنید)
توضیح مفهومی
ترتیل
ترتیل: شمرده و شیوا خواندن.
تعبیر فقها در تعریف ترتیل قرائت مختلف است؛ لیکن مراد آنان، شمرده و به آرامی قرائت کردن و آشکار ساختن حروف، حرکات و رعایت وقف است؛ بهگونهای که موجب زیبایی سخن و به هم پیوستگی جمله گردد؛ همچون دندانهای به هم پیوستهای که کنار هم چیده شده است. 1 از این عنوان در باب صلات سخن رفته است.
حکم: ترتیل در قرائت و ذکرهای نماز مستحب است. 2 برخی ترتیل را به دو قسم واجب و مستحب تقسیم کرده و ترتیل واجب را به ادای حروف از مخارج آن و رعایت احکام وقف همچون پرهیز از وقف به حرکت و وصل به سکون - بنابر قول به وجوب این گونه وقف و وصل - تعریف نمودهاند. چنانکه برخی امر به ترتیل در آیه کریمه »وَرَتِّلِ القُرآنَ تَرْتِیلاً«3 را بر وجوب حمل کرده و ترتیل را به ادای حروف از مخارج آن، بهگونهای که از هم متمایز گردند تفسیر نمودهاند. 4
ترتیل مستحب را نیز - به پیروی از علمای علم تجوید - به ادای صفات معتبر حروف از قبیل همس، جهر، استعلاء، اطباق، غُنّه و رعایت وقف تام، حسَن و وقف هنگام تمام شدن نفَس، تعریف کردهاند. در مقابل، گروهی در استحباب ترتیل به این معنا اشکال کرده و امور یادشده را از اصطلاحات جدید دانستهاند که دلیلی بر استحباب رعایت آنها وجود ندارد. 5
) ر تجوید (
1. جواهر الکلام 3 392 - 391. 2 395 - 392 /9. مزمّل/ 4 4. الحدائقالناضرة 176 - 173. 5 174 - 172 /8؛ جواهر الکلام 400 - 395 /9.
منابع
- فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 444