تحکیم ( فقه )

رده‌ها

(برای دیدن زیررده‌ها
بر روی "◄" کلیک کنید)

▼ تحکیم ( فقه )

◄ تحکیم التزامات

◄ تحکیم به ثمن

◄ تحکیم در جهاد

◄ تحکیم در قضاوت

◄ تحکیم در نکاح

توضیح مفهومی

تحکیم: حَکَم قرار دادن کسی جهت داوری میان دو طرف متخاصم و متنازع.

از آن به مناسبت در بابهای جهاد، نکاح و قضاء سخن رفته است.

حُکم: تحکیم در جنگ و نیز درگیریهای شخصی و قومی و اختلافات میان زن و شوهر، در شرع مقدّس با شرایطی، مشروع شمرده شده است.

تحکیم در جنگ: تحکیم در جنگ عبارت است از اینکه دو طرفِ درگیر پس از تراضی و توافق بر فردی به عنوان حاکم، متعهّد شوند به آنچه وی حکم می‏کند تن داده، به مقتضای حکمش عمل کنند. 1

شرایط حاکم: عقل، اسلام و عدالت از شرایط حاکم است. در اینکه آزاد بودن و مرد بودن نیز شرط است یا نه، اختلاف می‏باشد. 2

توافق و مصالحه بر حکم داور منتخب از سوی امام علیه السّلام جایز است؛ لیکن بر حکم داورِ منتخب از سوی کفّار جایز نیست مگر آنکه واجد شرایط یادشده باشد. 3

تعدّد حاکم: حاکم می‏تواند دو نفر یا بیشتر باشد؛ به‏گونه‏ای که اجتماع و اتفاق آنان بر حکم معتبر باشد. در نتیجه با مرگ یکی از آنان قبل از صدور حکم، حکم بقیّه باطل می‏گردد. 4

شرایط نفوذ حُکم: حکم صادر شده از حاکم در صورتی نافذ خواهد بود که موافق با مقرّرات شرع و در راستای مصالح مسلمانان باشد. 5

تحکیم در قضاوت: قاضی دو گونه است: قاضی منصوب که از جانب امام علیه السّلام - به نصب عام یا خاص - به این سمت گمارده می‏شود و قاضی تحکیم که توسط دو طرف دعوا تعیین می‏گردد. حکم قاضی تحکیم با تحقّق شرایط آن، بر دو طرف متخاصم، نافذ است6) ر قاضی تحکیم (.

تحکیم در نکاح: هرگاه زن و شوهری نشوز کنند - که از آن به 'شقاق' تعبیر می‏شود - حَکَمی از خانواده مرد و حَکَمی از خانواده زن تعیین می‏گردد تا میان آنان

________________________________________

376

داوری کرده، کار را به آشتی و سازش و یا جدایی و طلاق پایان دهند7) ر شقاق (.

1. جواهر الکلام 209 /31. 7 23 /40. 6 115 - 114. 5 114. 4 113. 3 112. 2 110 /21.

منابع

1. فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 375

اصطلاح‌نامه

اعم

افعال جوارحی ( فقه )

اخص

تحکیم التزامات، تحکیم به ثمن، تحکیم در جهاد، تحکیم در قضاوت، تحکیم در نکاح

منابع

• فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت (ع) جلد 2 : صفحه 375